Dla upamiętnienia rozpoczęcia operacji zrzutowych z pomocą dla walczącej Warszawy w Muzeum AK od 2 sierpnia można oglądać wystawę pt. "31. i 34. Dywizjon SAAF a Powstanie Warszawskie w 80 rocznicę". Autorem wystawy jest Dominik Kościelny.

Istotnym warunkiem powodzenia Powstania Warszawskiego było sprawne zorganizowanie wsparcia zrzutami materiałowymi. 3 sierpnia 1944 r. na prośbę prezydenta RP Władysława Raczkiewicz, premier Winston Churchill wraził zgodę i wydał stosowne rozkazy do rozpoczęcia lotów w celu wsparcia walczącej Warszawy.

Dla wykonania tej misji powołana została 1586. polska Eskadra do Zadań Specjalnych wspierana przez 148. Dywizjon RAF, 31. i 34. Dywizjon Południowoafrykański SAAF i 178. Dywizjon RAF.

W sierpniu i we wrześniu 1944 r. do lotów ze zrzutami dla walczącej Warszawy wyznaczono 255 załóg. 36 maszyn, w tym 9 należących do SAAF, zostało zestrzelonych - część już w drodze powrotnej. Powstańcy otrzymali ze zrzutów 104 tony zaopatrzenia - 82,3 tony stanowiły broń i amunicja, a 21,7 ton - żywność i lekarstwa.

Nad Małopolską niemieckie nocne myśliwce zestrzeliły trzy południowoafrykańskie samoloty: w Luborzycy pod Krakowem, w Ostrowie koło Proszowic i w Łysej Górze koło Tarnowa. W czerwcu 2024 r. odsłonięty został pomnik poświęcony poległym członkom załogi Liberatora EW248 P w Ostrowie.

Dwa kolejne Liberatory SAAF Luftwaffe zestrzeliła nad Małopolską już po upadku Powstania. W muzeum AK przechowany jest kombinezon sierżanta Rolanda Pithera, jedynego ocalałego członka załogi Liberatora EW250 L z Kociny. Ciężko ranny lotnik uratowany został przez oddział AK Mieczysława Jańca ps. "Lot".

R. Springwald

Na fot.:
Pomnik poświęcony załodze 31. Dywizjonu SAAF w Kocinie koło Opatowca.
Pomnik załogi 34. Dywizjonu SAAF w Ostrowie koło Proszowic.