Konferencja naukowa w 81. rocznicę śmierci Marszałka Polski Edwarda Śmigłego-Rydza
2 grudnia W Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa „Nila” w Krakowie odbyła się konferencja naukowa pt. „W blasku zwycięstwa topnieją wszystkie winy, w mroku klęski nawet słabości i omyłki urastają do rozmiarów zbrodni”, zorganizowana w 81. rocznicę śmierci Marszałka Polski Edwarda Śmigłego-Rydza.
Wydarzenie zostało uroczyście zainaugurowane przez dyrektora Muzeum Armii Krajowej w Krakowie dr Marka Lasotę, Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jana Kasprzyka oraz wicewojewodę Małopolski Ryszarda Pagacza. Małopolski Urząd Wojewódzki był współorganizatorem wydarzenia. Partnerem konferencji był Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Minister Kasprzyk w imieniu Kancelarii Prezydenta RP Andrzeja Dudy wręczył medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości, a także uhonorował osoby zasłużone w krzewieniu postaw patriotycznych i kultywowaniu pamięci walki o Niepodległość medalami „Pro Bono Poloniae” i „Pro Patria”.
Minister we wstępie zaznaczył, że: „Marszałka Śmigłego-Rydza ocenia się po chwilę obecną przez pryzmat tej decyzji, którą podjął w Kutach w nocy z 17 na 18 września 1939 r., czyli decyzji o przekroczeniu granicy z Rumunią, po to by odtworzyć armię, dowodzić i kierować walką z terenów sojuszniczych. Decyzję, przynajmniej w moim przekonaniu jak najbardziej racjonalną, choć zupełnie nie wpisującą się w naszą romantyczną tradycję. Ocenia się Marszałka przez pryzmat tej decyzji, zapominając o dziesięcioleciach Jego życiorysu niezwykle ważnego dla Polski, dla odrodzenia państwa w 1918 i jego obrony w 1920 r. Edward Rydz-Śmigły był jednym z architektów odrodzonej Rzeczypospolitej. To jeden z obrońców Polski i cywilizacji europejskiej przed nawałą bolszewicką (…), który całym swoim życiem udowadniał, że był niezwykle odważny i we wrześniu 1939 r. marszałkowi Śmigłemu i polskim dowódcom tej odwagi nie zabrakło. Zabrakło jej naszym sojusznikom”.
Sesja Plenarna
W sesji plenarnej wzięli udział wybitni historycy zajmujący się minioną epoką: m.in. prof. dr hab. Marek Jabłonowski, prof. dr hab. Marek Kornat, prof. dr hab. Wiesław Jan Wysocki, dr hab. Krzysztof Szwagrzyk i dr Grzegorz Kała.
Prof. Kornat omówił najważniejsze zagadnienia polskiej polityki zagranicznej od śmierci Józefa Piłsudskiego aż po wojnę obronną 1939 r., które były kształtowane m.in. przez marszałka Śmigłego-Rydza. Jednym z wątków jego wystąpienia była akcja prowadzona przez stronę polska w drugiej połowie 1938 r. przeciwko Czechosłowacji. Profesor omówił tę kwestię, odpowiadając tym samym na wiele negatywnych komentarzy godzących w wizerunek państwa polskiego okresu międzywojennego.
Prof. Jabłonowski przedstawił uczestnikom kwestie potencjału wojenno-ekonomicznego Rzeczypospolitej w latach 1935-1939 i znaczącą role marszałka Śmigłego-Rydza w ówczesnej transformacji wojskowej.
Następnie dr Grzegorz Kała omówił zagadnienie współpracy Śmigłego-Rydza z rządem Felicjana Sławoja Składkowskiego, w tym prowadzone zakulisowo wybrane gry polityczne, zmierzające do zmian personalnych na wysokich szczeblach władzy.
Z kolei prof. Wysocki zmierzył się z kolejnym mitem, który niszczy wizerunek Naczelnego Wodza z okresu wojny obronnej 1939 r. A mianowicie prezes Instytutu Józefa Piłsudskiego przedstawił źródła wskazujące na reakcje i działania Naczelnego Wodza wobec agresji Rosji Sowieckiej.
Ogłoszenie wyników badań ekshumacyjnych
W ostatnim wystąpieniu podczas sesji plenarnej dr hab. Szwagrzyk przedstawił ilustrowany materiałami fotograficznymi referat „Ekshumacja szczątków marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego. Wyniki badań”. Omówił wyniki prac przeprowadzonych w listopadzie ub. roku na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Na podstawie wszelkich do tej pory przeprowadzonych badań istnieje duże prawdopodobieństwo, że z grobu wydobyto wówczas szczątki Edwarda Śmigłego-Rydza, którego pochowano 6 grudnia 1941 r., jako Adama Zawiszę w okupowanej przez Niemców Warszawie. Do ostatecznego potwierdzenia konieczne są jeszcze porównawcze badania genetyczne, których wyniki prawdopodobnie poznamy w przyszłym roku.
Debata „Wokół legendy Marszałka Polski Edwarda Śmigłego-Rydza”
W drugiej części konferencji odbyła się debata zatytułowana: „Wokół legendy Marszałka Polski Edwarda Śmigłego-Rydza” z udziałem prof. Wiesława Wysockiego, dra Macieja Zakrzewskiego i dra hab. Krzysztofa Kloca, którą moderował dyrektor Muzeum Armii Krajowej w Krakowie dr Marek Lasota.
Dyskutanci zmierzyli się z zagadnieniami dotyczącymi pozycji Edwarda Rydza-Śmigłego w obozie piłsudczykowskim na przestrzeni kilkudziesięciu lat, o budowanym przez czynniki państwowe w ostatnich latach II Rzeczypospolitej wokół osoby generała, a później marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza kulcie jednostki, a także o związkach byłego Naczelnego Wodza z funkcjonującym w konspiracji ZWZ i Polskim Państwie Podziemnym.
