Śladem generała Okulickiego w rocznicę ostatniego rozkazu

W 79. rocznicę rozwiązania Armii Krajowej i ostatniego rozkazu generała Leopolda Okulickiego „Niedźwiadka” (19.01.1945-19.01.2023), Biblioteka Muzeum Armii Krajowej prezentuje jedną z posiadanych w tym temacie pozycji książkowych: Generał Leopold Okulicki „Niedźwiadek”. Fakty. Dokumenty. Ślady. Legenda, pod red. St. M. Jankowskiego, Bochnia-Kraków 1996, ss. 216.

W rocznicę śmierci, urodzonego w Bratucicach koło Bochni gen. Leopolda Okulickiego ps. „Niedźwiadek”, staraniem Muzeum im. St. Fischera w Bochni, Instytutu Katyńskiego w Polsce oraz Zarządu Miasta Bochnia, wydana została publikacja poświęcona ostatniemu dowódcy Armii Krajowej w Polsce. Książkę wydano w związku z wystawą dokumentalno-fotograficzną o gen. L. Okulickim, jaka odbyła się w bocheńskim Muzeum, w przeddzień odsłonięcia na rynku w Bochni jego pomnika, w grudniu 1996 roku. Był to jeden z dwóch trwałych śladów pamięci, jaki społeczność bocheńska zaplanowała przekazać następnym pokoleniom.

Książka składająca się z 34. rozdziałów, różnych autorów, będącymi: żołnierzami II RP i czasu II wojny światowej, działaczami niepodległościowymi na emigracji oraz w PRL, historykami czy regionalistami, którzy w formule, podtytułu książki – Fakty. Dokumenty. Ślady. Legenda – opracowali swoje krótkie teksty, opisujące ważne wydarzenia z życia gen. L. Okulickiego.

Leopold Okulicki urodził się 12 listopada 1898 roku. Od 1910 roku uczęszczał do gimnazjum w Bochni gdzie zaczął swoją działalność niepodległościową. W 1913 roku jako piętnastolatek został członkiem Związku Strzeleckiego. W 1915 roku uciekł ze szkoły i wstąpił do 3. Pułku Piechoty Legionów Polskich. Żołnierz Legionów Polskich i POW. W II RP, oficer Wojska Polskiego, uczestnik wojny obronnej w 1939r. Komendant Okręgu Łódź SZP-ZWZ. Komendant Okręgu ZWZ we Lwowie. W nocy z 21/22 stycznia 1941 r. aresztowany przez NKWD i przewieziony do Moskwy. Osadzony w więzieniu na Łubiance, skąd został zwolniony po osobistej interwencji generała Władysława Andersa w sierpniu 1941 r. po ataku III Rzeszy na ZSRS. Cichociemny, zrzucony do kraju w nocy z 21/ 22.05.1944 r. w Wierzbnie, 24 km od Krakowa. Po udanym skoku, awansowany do stopnia generała brygady. Zwolennik wybuchu powstania w Warszawie, w którego czasie pełnił – od 6 września 1944 roku – funkcję p.o. Szefa Sztabu Komendy Głównej Armii Krajowej. Rozkaz o rozwiązaniu Armii Krajowej – tzw. ostatni rozkaz – wydał 19 stycznia 1945 roku. W wyniku prowokacji NKWD, wziął udział w spotkaniu z gen. Sierowem, na którym wraz z 15. innymi przedstawicielami Polskiego Państwa Podziemnego, został aresztowany i przewieziony do Moskwy. Uczestnik Procesu Szesnastu w dniach 18 do 21 czerwca 1945 roku, w wyniku którego otrzymał 10 lat więzienia. Osadzony w Butyrkach w Moskwie, gdzie 24 grudnia 1946 roku zmarł w okolicznościach, które do dzisiaj budzą wątpliwości.

Po 1989 roku, postać gen. Leopolda Okulickiego była wielokrotnie upamiętniania. Jednym z przykładów jest nadanie krakowskiej 11 Brygadzie Wojsk Obrony Terytorialnej, imienia gen. L. Okulickiego. Generał Leopold Okulicki ps. Niedźwiadek był ostatnim dowódcą Armii Krajowej. To on wydał 19 stycznia 1945 roku, osławiony ostatni rozkaz Żołnierzom Armii Krajowej.

Daję Wam ostatni rozkaz. Dalszą swą pracę i działalność prowadźcie w duchu odzyskania pełnej niepodległości Państwa i ochrony ludności polskiej przed zagładą. […] W przekonaniu, że rozkaz ten spełnicie, że zostaniecie na zawsze wierni tylko Polsce oraz by Wam ułatwić dalszą pracę […] zwalniam Was z przysięgi i rozwiązuję szeregi Armii Krajowej.

I jak pisał Stanisław Broniewski : Wiedział jak walczyć o Polskę i jak rozumieć pojęcie honoru. Za te wartości zapłacił najwyższą cenę : swoje życie.

Książka: ’’Generał Leopold Okulicki ’’Niedźwiadek’’ Fakty, Dokumenty, Ślady, Legenda’’ podąża szlakiem pamięci generała opisując jego życie, charakteryzując lata wojen i jego bohaterstwa. Opatrzona jest zdjęciami, dokumentami źródłowymi oraz archiwaliami ukazującymi jego waleczne i bohaterskie życie. Jest dostępna dla czytelników w Bibliotece Muzeum Armii Krajowej w Krakowie.

źródła :

Bień A. :Bóg dał Bóg wziął. Dokumenty i teksty z lat 1920–1995, Warszawa 1997.
Kurtyka J., Pawłowicz J. :Generał Leopold Okulicki 1898–1946, Warszawa 2010.
Generał Leopold Okulicki „Niedźwiadek”. Fakty, dokumenty, ślady, legenda, red. S. M. Jankowski, Bochnia–Kraków 1996.
Wywiady Adama Bienia, opr. A. F. Baran, Sandomierz 2000.
11 Małopolska Brygada Obrony Terytorialnej: współczesność – historia – tradycja ; red. O. Grott, Kraków 2023

Sylwia Walerowska-Skorut