80 lat od egzekucji na Polakach w Wieliczce

„Za jednego Niemca ginie 10 Polaków”

4 grudnia 2023 r. minęło 80 lat od wykonania publicznej egzekucji na 10 Polakach przywiezionych z więzienia w Krakowie przy ul. Montelupich. Dokonali jej funkcjonariusze Schultzpolizei w Wieliczce przy ul. Krzyszkowskiej (obecnie E. Dembowskiego). Był to odwet nazistów za przeprowadzenie przez patrol AK Stanisława Lassera „Kani” udanego zamachu na Emanuela Keslera zwanego „Bubką”. Był on komendantem straży kopalnianej, znanym z brutalnego traktowania ludności polskiej. Rozstrzelanie Polaków było wynikiem obowiązywania w czasie wojny zasady: za jednego zamordowanego Niemca ginie dziesięciu Polaków! Świadkami byli pracownicy zatrudnieni w kopalnianej warzelni w Wieliczce.

Wieliczanie co roku upamiętniają tą rocznicę wspólnym apelem pamięci w Liceum Ogólnokształcącym im. Jana Matejki w Wieliczce. Pod pomnikiem upamiętniającym przy ul. Dębowskiego w Wieliczce złożono kwiaty i zapalono znicze. W uroczystościach wzięli udział przedstawiciele Muzeum Armii Krajowej w Krakowie.

Na pomniku powstałym z inicjatywy historyka Stanisława Gawędy w 1962 roku, widnieje napis „Bohaterom poległym za ojczyznę zamordowanym przez Hitlerowców w 1943 r. Kopalnia Soli Wieliczka”.

Ślady wielickiej egzekucji we wspomnieniach

Te tragiczne wydarzenia zostały opisane w publikacji pt. „Wspomnienia okupacyjne. Wielicki Kedyw – „Ront” Oddział Partyzancki „Huragan” przez wieliczanina Władysława Dudka, żołnierza Armii Krajowej ps. „Lenard”.

Edycję afiszu odnoszącego się do wspomnianej egzekucji znajdziemy w książce Stanisława Dąbrowy-Kostki „Hitlerowskie afisze śmierci” . Zawiera on aż 36 nazwisk – spośród, których rozstrzelanych zostało dziesięć osób.

Opracowała: Sylwia Walerowska-Skorut

Zdjęcia: Tadeusz Warczak