Mundur junaka Junackich Szkół Kadetów na Bliskim Wschodzie

Mundur służbowy złożony z sukiennej furażerki brytyjskiej, bluzy i spodni battledress pattern 40 oraz oporządzenia.
Furażerka z odznaką tzw. „słońcem kadeckim”. Bluza i spodnie typu battledress w kolorze khaki typowe dla umundurowania armii brytyjskiej, ale z oznaczeniami polskich oddziałów walczących na Zachodzie – naszywką 3 Dywizji Strzelców Karpackich, łuczkiem Poland, odznaką szkoły kadeckiej na kieszeni i naramiennikami obszytymi granatowym i żółtym materiałem. Oporządzenie brytyjskie, bielone, złożone z parcianego pasa, szelek, ładownic oraz żabki i pochwy od bagnetu. Buty sznurowane, brytyjskie.

Jednym ze skutków IV rozbioru Polski były setki tysięcy obywateli II RP deportowanych w głąb ZSRR – do Kazachstanu oraz na Syberię. Regulacje prawne rządu RP na Wychodźstwie z ZSRR (układ Sikorski – Majski z 30 lipca 1941 r. oraz umowa wojskowa z 18 sierpnia), do których doszło po ataku Niemiec na ZSRR 22 czerwca 1942 r. umożliwiły opuszczanie łagrów i miejsc zsyłek osób nie tylko nadających się do służby wojskowej, ale również starców, kobiet, młodzieży i dzieci.

Te ostatnie dwie grupy były w szczególnie złym położeniu. Bardzo często okazywali się sierotami, względnie półsierotami. Objęcie ich formą zorganizowanej opieki i edukacji było koniecznością. W dniu 12 września 1941 r. rozkazem Dowódcy Armii Polskiej w ZSRR powołano dla nich dwukompanijną Szkołę Junaków. Założona została w Tockoje – miejscu organizowania 6 Dywizji Piechoty.

W lutym 1942 r. szkołę wraz z całą Armią Polską w ZSRR dyslokowano do Uzbekistanu. Stan napływającej wciąż młodzieży i dzieci był na ogół katastrofalny – przyjeżdżali skrajnie wycieńczeni, wygłodzeni, zawszeni, targani rozlicznymi chorobami, co często skutkowało śmiercią.

W połowie marca 1942 r. rozpoczęto przerzucanie Szkoły Junackiej do Iranu. W tym czasie szkoła liczyła już 8 kompanii. Następnym etapem był Irak, a w maju 1942 r. junacy dotarli do Palestyny (Bash-Shit). W dalszym ciągu junakom doskwierały dotkliwe braki w pomocach dydaktycznych oraz szerzące się choroby.

W tym czasie doszło do zasadniczych zmian organizacyjnych. Na kanwie kilkunastu istniejących już kompanii zorganizowano Junacką Szkołę Kadetów. Poprzez selekcję junaków ograniczono liczbę do czterech kompani. Starano się nawiązywać do tradycji Szkoły Rycerskiej z czasów króla Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz przedwojennego Korpusu Kadetów. Ważnym elementem edukacji, oprócz przedmiotów ogólnokształcących i technicznych było przygotowanie wojskowe i patriotyczne. Szkołę wkrótce przeniesiono najpierw do miejscowości Quastina, a potem Barbara.

W Quastina znajdowała się również struktura zarządzająca całością systemu szkolnictwa młodzieżowego w Armii Polskiej na Bliskim Wschodzie. Było to Dowództwo Szkół Junackich i Szkół Młodszych Ochotniczek (SJ i SMO). Nieopodal JSK znajdowały się szkoły niższego szczebla: Starsza Junacka Szkoła Podstawowa, a Młodsza Junacka Szkoła Podstawowa miała siedzibę w Nazarecie. Uczyli się w niej najmłodsi wiekiem, w ilości około 280 junaków.

Funkcjonowały ponadto Junackie Szkoły Mechaniczne. Pierwsza z nich zorganizowana została w drugiej połowie 1942 r. Chłopcy pobierali w nich nauki na poziomie średniej szkoły technicznej. Po jej ukończeniu mogli przejść do jednostki remontowej PSZ lub kontynuować naukę w gimnazjum mechanicznym.

Łącznie funkcjonowało na Bliskim Wschodzie (Palestyna i Egipt) pięć Junackich Szkół Mechanicznych oraz trzy Junackie Gimnazja Mechaniczne i jedno Junackie Liceum Mechaniczne (2 JLM). Nadto funkcjonowały Junacka Szkoła Łączności oraz Junacka Szkoła Lotniczo – Mechaniczna. Odrębną piękną kartę zapisała utworzona jeszcze w maju 1942 r. na terenie ZSRR Szkoła Junaczek. W momencie opuszczenia ZSRR liczyła około 1000 dziewcząt. W Palestynie przemianowano ją na Szkołę Młodszych Ochotniczek. Od miejsca stacjonowania (Nazaret) popularnie junaczki zwano „nazaretankami”. Łącznie w okresie 1942 – 1947 uczyło się ponad 5000 młodych Polaków i Polek. Wielu z nich odeszło do wojska. Siły lądowe PSZ zasiliło 1164 junaków, lotnictwo 688, Polską Marynarkę Wojenną 241 junaków. Skutkiem działalności edukacyjnej było między innymi 905 świadectw dojrzałości, 1705 świadectw tzw. małej matury, 235 świadectw szkoły powszechnej.