Niezłomni / historie wyklęte
Kuratorzy wystawy, Piotr Makuła i Mateusz Świercz, przypominają historię i działania WiN oraz metody, po jakie sięgała propaganda, by zwalczać podziemie niepodległościowe.
Część z pokazywanych na wystawie pamiątek pochodzi ze zbiórki pn. „Odkrywamy Niezłomnych”, którą Muzeum ogłosiło w na początku roku.
Tą drogą na wystawę trafiła m.in. pluszowa małpka wykonana w przywięziennej fabryce zabawek, którą w dowód sympatii podczas pobytu w więzieniu otrzymała Hanna Wysocka ps. „Perełka”, łączniczka krakowskich struktur WiN. Jest też wzruszająca korespondencja z rodziną żołnierza WiN, działacza brygad wywiadowczych Miłosława Bojdeckiego, skazanego w 1947 r. na 13 lat więzienia. Syn Marek pisał: „Kochany tatusiu na imieniny posyłam Ci dużo całusków i życzę abyś prędko wrócił do swoich synków”.
Ciekawymi eksponatami są: oryginalna kenkarta żołnierza WiN z Rzeszowszczyzny Stanisława Leśki oraz fałszywy dokument z kompletem pieczęci wystawiony in blanco, a sporządzony przez rzeszowską komórkę legalizacyjną AK na przełomie 1944/45 r. W razie zagrożenia można było do dokumentu wpisać dane osobowe. Wystawa daje również możliwość odsłuchania archiwalnych nagrań z procesów. Na wystawie prezentowany jest także pas majora Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, jednego z najbardziej znanych Żołnierzy Wyklętych.
W 2015 roku przypada 70. rocznica utworzenia organizacji WiN, której pełna nazwa brzmiała: Ruch Oporu bez Wojny i Dywersji „Wolność i Niezawisłość”. Była to organizacja cywilno-wojskowa o charakterze antykomunistycznym, powstała 2 września 1945 roku. Dla wielu polskich patriotów wojna trwała nadal, zmienił się jedynie okupant. WiN miał początkowo działać „bez wojny i dywersji”, za pomocą walki politycznej i działalności propagandowej. Mimo to od początku zrzeszeniu podporządkowane zostały liczne oddziały partyzanckie, głównie na Lubelszczyźnie, Rzeszowszczyźnie i Białostocczyźnie, ale także w innych częściach Polski. Żołnierze, wchodzący w skład oddziałów toczyli zbrojną walkę z oddziałami Armii Czerwonej, NKWD, Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Urzędu Bezpieczeństwa, Milicji Obywatelskiej i Ludowego Wojska Polskiego, odnosząc wiele sukcesów, jak chociażby w Grębowie i Ostrowach Tuszowskich, gdzie oddział mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zapory” pokonał wielokrotnie liczniejsze oddziały KBW i UB.
Przez cały okres PRL nazywano ich „Żołnierzami Wyklętymi”, ponieważ oficjalna propaganda przedstawiała ich jako bandytów i zdrajców. Od kilkunastu lat pamięć o walce „Wyklętych” na rzecz niepodległej Polski jest systematycznie przywracana. Od kilku lat używana jest też druga nazwa, określająca ich mianem „Żołnierzy Niezłomnych”, dla upamiętnienia heroicznej walki o wolność i suwerenność ojczyzny. Wystawa w Muzeum Armii Krajowej traktować będzie o ich bohaterskiej postawie, zarówno cywilnej, jak i wojskowej.
Grafika oraz aranżacja przestrzeni to dzieło Pani Anny Siermontowskiej – Czai.
Oprawę wystawy stanową portrety Żołnierzy Wyklętych wykonane metodą graffiti przez Dariusza Paczkowskiego.
Informacje o wystawie na podstawie materiałów udostępnionych przez Muzeum AK przygotowała Polska Agencja Prasowa.
Sponsorem wystawy jest bank BZ WBK.
Partnerami wystawy są: Galeria Krakowska, Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w Krakowie, Małopolskie Dworce Autobusowe S.A. oraz Narodowe Archiwum Cyfrowe.
Krakowska Szkoła Filmowa im. Wojciecha Jerzego Hasa zrealizowała wywiady z żołnierzami prezentowane na ekspozycji.
