Artysta szlaku nadziei. Stanisław Westwalewicz – żołnierz 2 Korpusu Polskiego w służbie sztuki.

Artysta szlaku nadziei. Stanisław Westwalewicz – żołnierz 2 Korpusu Polskiego w służbie sztuki.

Stanisław Westwalewicz urodził się w 1906 roku w Kozienicach. W latach 1928-1933 studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. W momencie wybuchu II wojny światowej zgłosił się do armii jako ochotnik uzyskując stopień podporucznika dzięki ukończonym studiom. Po 17 września i sowieckiej agresji na Polskę podzielił los wielu żołnierzy korpusu oficerskiego zostając uwięzionym najpierw w Kozielsku, a następnie w Griazowcu. W 1941 roku układ Sikorski-Majski i powstanie Polskich Sił Zbrojnych na Wschodzie pod wodzą gen. Andersa stworzyły możliwość kontynuacji walki, z czego Westwalewicz skrupulatnie skorzystał.

Początkowo został przydzielony do polowej drukarni wydającej tygodnik „Orzeł Biały”, lecz wraz z przemieszczaniem się II Korpusu Polskiego ostatecznie trafił do sekcji graficznej Oddziału Oświaty z siedzibą w Neapolu. To właśnie w ramach prac podejmowanych w tej sekcji stworzony został plakat propagandowy autorstwa artysty pt.: Monte Casino: za waszą i naszą wolność. Jedno z najważniejszych i najbardziej znaczących dzieł propagandowych, do dziś reprodukowane w większości podręczników historii.

Twórczość Stanisława Westwalewicza prezentowana na wystawie to przede wszystkim panorama losów artysty-żołnierza. Posiadając niezachwiane przekonanie w obowiązek obrony Ojczyzny i walki za jej niezależność jednocześnie nie zrezygnował z posiadanego warsztatu malarskiego, tworząc kolorystyczne i pełne barwnego napięcia pejzaże dokumentujące szlak bojowy II Korpusu.

Misją Muzeum Armii Krajowej jest stałe przypominanie i uświadamianie społeczeństwa w różnych aspektach codzienności życia żołnierzy polskich w czasie II wojny światowej. Aspektach, których istnieje podobna wielość, co barw w palecie Westwalewicza. Poprzez swoją twórczość dawał on upust wewnętrznej potrzebie tworzenia, zaspokajał ją jednocześnie będąc dokładnym i uważnym obserwatorem zmieniającej się dynamicznie rzeczywistości. Od Bliskiego Wschodu, poprzez południe Europy, aż po Wielką Brytanię przekazywał swoimi płótnami to, co widział. Co wymaga uwagi to przede wszystkim fakt, że rzeczywistość żołnierska nie jest zbieżna z rzeczywistością i otoczeniem jakiego artyści poszukują i poszukiwali zazwyczaj. To brutalna, często tragiczna panorama zniszczenia, dojmującego cierpienia, nieprzerwanej walki tak na froncie jak i z samym sobą. Westwalewicz jednakże umiejętnie od tego odchodził.

Zamiast przedstawień dojmujących i atakujących widza falą cierpienia, starał się On przekazywać emocje kojące ból i odwracające uwagę od wojennej zawieruchy. Jak przystało na kolorystę, którym był tak z racji okresu, w którym studiował na ASP (czasy Pankiewicza, Cybisa i fascynacji postimpresjonistycznej), jak z racji przekonań. Budując swoje przedstawienia na zasadzie kontrastu barw i światła, przedstawiając wschody i zachody słońca, elementy stałe i niezmienne w architekturze mijanych na szlaku miast i pejzaży pól, wprowadzał spokój, tak potrzebny dla chwilowego wytchnienia duszy żołnierzy. 

Wystawa w Muzeum Armii Krajowej to jedynie przedsmak tego, co czeka nas w roku 2017. Roku, w którym obchodzimy 75. rocznicę przemianowania Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową. Ekspozycja malarstwa Stanisława Westwalewicza jest zapowiedzią większej wystawy poświęconej związkom pomiędzy strukturami 2. Korpusu Polskiego i Armii Krajowej. Dwóch wyjątkowych w swojej klasie formacji, których stan osobowy częstokroć przenikał się, będąc następstwem służby dla kraju i ojczyzny ponownie rozdzielonych pomiędzy zaborców. 

Stanisław Westwalewicz po zakończeniu wojny początkowo pozostał w Rzymie. Uczestniczył w pracach założycielskich międzynarodowego stowarzyszenia artystów Circolo Artistico Internazionale. Następnie wyjechał do Wielkiej Brytanii, by w 1947 roku powrócić do Polski. Najpierw do Pilzna, później zaś do ukochanego w II połowie życia Tarnowa. Ekspozycję Jego prac zawdzięczamy przyjacielskiej współpracy z Muzeum Okręgowym w Tarnowie, któremu przy niniejszej okazji pragnę serdecznie podziękować za możliwość wypożyczenia zbiorów, darowanych tej instytucji przez syna zmarłego w 1997 roku artysty.

Muzeum Armii Krajowej w Krakowie
ul. Wita Stwosza 12,
wystawa czynna od 14 lutego do 30 kwietnia jako zapowiedź głównej wystawy czasowej:
„Z ziemi polskiej do włoskiej” Żołnierze Armii Krajowej w szeregach 2. Korpusu Polskiego.
Dzieła Stanisława Westwalewicza zostały wypożyczone z Muzeum Okręgowego w Tarnowie.