Urodziny Edwarda Śmigłego-Rydza

11 marca 1886 roku w Brzeżanach urodził się Edward Śmigły-Rydz, legionista, marszałek Polski, Generalny Inspektor Sił Zbrojnych, Naczelny Wódz w trakcie kampanii obronnej w 1939 roku.

Był synem Tomasza i Marii. W wieku 10 lat został sierotą i trafił pod opiekę dziadka. Uczęszczał do gimnazjum zlokalizowanego w jego rodzinnej miejscowości. W tym czasie rozpoczął działalność w organizacji niepodległościowej „Odrodzenie”. W 1905 r. Edward Rydz zdał maturę, a edukację kontynuował na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Jednym z jego opiekunów był m.in. Teodor Axentowicz. W 1908 r. wstąpił do Związku Walki Czynnej, w którym posługiwał się pseudonimem „Śmigły”. W 1912 r. ukończył kurs oficerski Związku Strzeleckiego „Strzelec”. W 1914 r. udało mu się ukończyć studia na ASP.

Po wybuchu I wojny światowej, walczył w Legionach Polskich, gdzie początkowo dowodził III batalionem. Jego oddział m.in. brał udział w zajęciu Kielc. Następnie objął stanowisko dowódcy 1.pułku piechoty. W formacji służył aż do tzw. kryzysu przysięgowego, w wyniku którego została ona rozwiązana. Edward Śmigły-Rydz stanął wówczas na czele Polskiej Organizacji Wojskowej. Po zakończeniu I wojny światowej kontynuował działalność w armii. Z chwilą utworzenia Wojska Polskiego, zaczął w nim obejmować wyższe stanowiska. W czasie wojny polsko-bolszewickiej był dowódcą armii na froncie ukraińskim. W styczniu 1920 r. został odznaczony przez Józefa Piłsudskiego Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. W latach 1921-1935 r. pełnił funkcję inspektora armii. Po śmierci Józefa Piłsudskiego, został wyznaczony na Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. W 1936 roku Ignacy Mościcki mianował go marszałkiem Polski, jednocześnie honorując Orderem Orła Białego. Edward Śmigły-Rydz był zwolennikiem zajęcia przez Polskę Zaolzia i w październiku 1938 r. przyjął w Cieszynie defiladę wojskową z okazji przyłączenia tego terytorium.

1 września 1939 r., po niemiecko-słowackiej agresji na Polskę mianowany został Naczelnym Wodzem. Z upływem czasu sytuacja polskiej armii była coraz gorsza. 17 września Edward Śmigły-Rydz opuścił kraj i następnego dnia przedostał się na terytorium Rumunii. Tam został internowany. Swoją decyzję o wyjeździe z Polski motywował chęcią udania się do Francji, gdzie mógłby kontynuować walkę. W 1940 r. udało mu się zbiec z miejsca internowania. Następne miesiące spędził m.in. na terytorium Węgier, przygotowując się do rozpoczęcia działalności konspiracyjnej na terytorium okupowanej Polski. Jesienią 1941 roku udało mu się przedostać do Generalnego Gubernatorstwa. Najpierw przez pewien czas przebywał w Krakowie, a następnie dotarł do Warszawy, gdzie ciężko zachorował. Niedługo potem marszałek Edward Śmigły-Rydz zmarł. Według niektórych badaczy, zgon nastąpił w nocy z 1/2 grudnia 1941 r. zmarł (niektórzy uważają, że zmarł kilka miesięcy później).

 

fot. Edward Śmigły-Rydz jako major, źródło: domena publiczna.