Polskie Państwo Podziemne wobec kolaboracji
W Generalnym Gubernatorstwie sporadycznie zdarzały się przypadki podpisywania volkslisty lub prowadzenia działalności agenturalnej przeciwko podziemiu. Na Podhalu grupa działaczy z Wacławem Krzeptowskim na czele podjęła inicjatywę tworzenia tzw. Goralenvolk (narodu góralskiego), zakończoną jednak niepowodzeniem. Problemem były także występy niektórych znanych aktorów w niemieckich teatrzykach i filmach czy publikacje literatów w prasie gadzinowej. Władzę sowiecką natomiast poprali nie tylko przedwojenni komuniści, ale też np. część literatów.
Polskie Państwo Podziemne nie mogła pozostać obojętne na takie sprawy. Upowszechnianiem kodeksów postaw obywatelskich pod okupacją oraz piętnowaniem zachowań niegodnych Polaka zajmowało się Kierownictwo Walki Cywilnej. Od 1943 r. istniały Komisje Sądzące KWC, które za takie czyny mogły orzekać kary infamii, nagany lub upomnienia. Wyroki ogłaszano w prasie konspiracyjnej. Dodatkowo stosowano głównie na prowincji (np. za przywłaszczenie sobie majątku rodaków) oraz wobec kobiet utrzymujących kontakty z Niemcami chłostę i strzyżenie włosów.
Zdradę Polskie Państwo Podziemne karało śmiercią. Jako pierwszy zastrzelony został - wyrokiem Sądu Kapturowego ZWZ - znany przedwojenny aktor, agent gestapo, Igo Sym. Pod koniec wojny wyrok wykonano na Krzeptowskim.
opracował: Przemysław Wywiał
