Okręg Lwów
Na terenie Okręgu Lwowskiego wyodrębniły się w 1939 r. dwie zwalczające się organizacje Polskiego Państwa Podziemnego ZWZ -1 (płk. Władysław Kazimierz Żebrowski) i ZWZ 2 (płk. Jan Sokołowski). Pierwsza powstała z inspiracji emisariusza Naczelnego Wodza, druga na podstawie pełnomocnictw warszawskiego centrum SZP.
Komenda ZWZ 1 została nasycona agenturą NKWD. Likwidacja rozłamu została zakończona w maju. 1942 r.
17 grudnia 1942 r. Niemcy aresztowali komendanta okręgu ppłk. Władysława Smereczyńskiego "Dąb". Funkcję przejął ppłk. Adolf Galinowski "Robert", "Żbik", od marca 1943 r. przysłany przez Komendę Główną płk. Julian Czyżewski "Julian", "Franciszka", a w lutym 1944 płk. Stefan Czerwiński "Stefan", "Karabin".
Najwyższy stan osobowy - 15 300 ludzi - okręg osiągnął pod koniec 1943 r. Funkcjonowało w tym okresie siedem inspektoratów: Lwów Miasto, Lwów Powiat, Inspektorat Północny (Obwód Sokal i Radziechów), Inspektorat Północno- Zachodni (Lubaczów, Rawa Ruska, Żółkiew) Inspektorat Zachodni (Mościska, Jaworów, Gródek Jagielloński, Rudki - Komarno), Inspektorat Południowy (Siemianówka, Bóbrka, Przemyślany), Inspektorat Południowo - Zachodni (Sambor, Turka, Drohobycz-Borysław).
Na początku 1944 r. wypychane przez Front Ukraiński oddziały UPA rozpoczęły napady na wsie polskie w Okręgu Lwowskim. Oddziały AK przystąpiły do obrony ludności polskiej (Ostrów nad Sołokiją 1 IV 1944, Stanisławówka 14 IV 1944 r.) Stopniowo likwidacji uległy inspektoraty Północny i Północno Zachodni, silny obwód Drohobycz przekazano do Okręgu Stanisławowskiego. Wobec zagrożenia ukraińskiego i zbliżającej się ofensywy sowieckiej przystąpiono do odbudowy oddziałów partyzanckich. W ramach 14 p.uł., 19,26 i 40 pp AK sformowano 18 kompanii i szwadronów, ogółem siły AK w przededniu Akcji "Burza" wynosiły 11 tys. żołnierzy wyposażonych w 110 km, 780 kb, 670 pm, 1648 pistoletów.
Okręg Lwowski wszedł w Akcję Burza 18 VII 1944 r. (kpt Fryderyk Staub "Proch", Świrze). Dużą rolę odegrały oddziały 14 p.uł. AK (por Andrzej Chołoniewski, Łodyga, kpt. Dragan Sotirović "Draża"). W walkach o Lwów (22 VII - 26 VII), stanowiły one piesze wsparcie dla atakujących miasto oddziałów 4 armii pancernej gen Leluszenki.
31 lipca 1944 r. NKWD rozbroiło oficerów AK. Komendę Okręgu Lwowskiego "Nie" objął Franciszek Rekucki "Bak" a po nim mjr Anatol Sawicki "Młot" (do XII 1945 r.).
Na terenie Podokręgu Rzeszowskiego utworzono z żołnierzy Okręgu Lwowskiego Zgrupowanie "Warta". Zgrupowanie to w wypadku przyznania Polsce Lwowa miało ruszyć miastu na odsiecz. Lwowscy przesiedleńcy utworzyli na Dolnym Śląsku Eksterytorialny Okręg Lwowski WiN (mjr A. Sawicki "Cybulski"), który został rozbity na przełomie 1947 i 1948 r.
oprac. Marcin Bieńkowicz
