Urodził się 24 II 1897 r. w Poznaniu. Tu ukończył szkołę powszechną, praktykę czeladniczą elektromechanika i półtora roku szkoły budowy maszyn; maturę zdał jako ekstern.

Od 1911 r. był członkiem tajnych ugrupowań "Orzeł Biały" i "Wolni Strzelcy". W X 1912 r. stworzył oddział skautów, przekształcony w drużynę im. J. H. Dąbrowskiego, na której czele stał od 1913 r. W 1916 r. został naczelnikiem Gł. Kwatery Skautowej na Rzeszę Niemiecką.

W III 1917 r. został wcielony do armii niemieckiej i po kursie samochodowym w Breslau (Wrocław) został skierowany na front zachodni, gdzie pod auspicjami Polskiej Organizacji Wojskowej Zaboru Pruskiego prowadził agitację niepodległościową. W XI 1918 r. został przeniesiony do Poznania i urlopowany. Tu 20 XI przeszedł do konspiracji i został dowódcą kompanii POW ZP.

Od 27 XII 1918 r. walczył w Powstaniu Wielkopolskim m.in. zdobywając Fort Grollmana, prezydium policji i 6 I 1919 r. Ławicę, po czy został przydzielony do 1 pułku strzelców wielkopolskich.

Od III 1919 r. walczył z Ukraińcami w Małopolsce Wschodniej, następnie z bolszewikami w VIII 1919 r. pod Bobrujskiem, w III pod Berezą i w VIII 1920 r. pod Garwolinem, jako dowódca kompanii 1 psw, w XII 1919 r. przemianowanego na 55 pułk piechoty.

Po wojnie służył w 55 pp w Lesznie i był tam instruktorem harcerskim. W V 1921 r. jako czasowo urlopowany z 55 pp, wziął udział w III Powstaniu Śląskim.

Od III do V 1922 r. był przeniesiony do rezerwy i zdał egzamin mistrzowski elektromechanika. VI 1922 r. został zweryfikowany jako porucznik i służył jako instruktor Przysposobienia Wojskowego przy Powiatowej Komendzie Uzupełnień w Poznaniu; był tam też komendantem hufca, a później chorągwi Związku Harcerstwa Polskiego. W X 1924 r. powrócił do 5 pp na stanowisko dowódcy kompanii. Od III 1926 r. był instruktorem PW na powiat czarnkowski i obornicki przy 58 pp w Poznaniu. A po awansie na kapitana w 1928 r., od III 1929 do I 1930 r. dowodził kompanią 58 pp. Po czym służył w Okręgowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i PW w Dowództwie Okręgu Korpusu nr VII w Poznaniu. W 1932 r. został harcmistrzem.

Od 1934 r. był dowódcą batalionu 84 pp w Pińsku, awansując w 1935 r. na majora. W 1936 r. ukończył kurs oficerów sztabowych w Rembertowie i został tam wykładowcą taktyki w Centrum Wyszkolenia Piechoty.

W V 1939 r. otrzymał funkcję komendanta-komisarza Pogotowia Harcerzy Gł. Kwatery ZHP.

24 VIII 1939 r. został dowódcą I baonu 15 pp w 28 Dywizji Piechoty w Armii "Łódź", walczył w kampanii 1939 r. od Wielunia po Modlin. Od 6 do 29 IX pełnił obowiązki dowódcy 15 pp, a od 13 IX dowodził rubieżą "Pomiechówek" Twierdzy Modlin.

Po kapitulacji przebywał w obozie w Działdowie skąd został zwolniony w połowie X 1939 r. W Warszawie został zaprzysiężony w Służbie Zwycięstwu Polski i 20 X otrzymał nominację na pełniącego obowiązki dowódcy wojewódzkiego SZP na Pomorze, a później p.o. komendanta Okręgu Pomorskiego Związku Walki Zbrojnej. Ze względu na chorobę na teren swojego okręgu przybył w IV 1940 r. Został aresztowany 23/24 XI 1940 r. i bestialsko torturowany na Pawiaku i w alei Szucha.

Został zamordowany 28 V 1942 r. w zbiorowej egzekucji w lesie koło Magdalenki.

Był odznaczony m.in.: Orderem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Niepodległości, czterokrotnie Krzyżem Walecznych.

Piotr M. Boroń

Wybrana literatura:
J. Dera, Ratajczak Józef [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXX/4 z 127, Wrocław 1987;
Armia Krajowa. Rozwój organizacyjny, pod red. K. Komorowskiego, Warszawa 1996.