Zapraszamy od 10 do 17 z wyjątkiem poniedziałków

Kontrym Bolesław


Żołnierz armii rosyjskiej, II Korpusu Polskiego w Rosji, Polskiej Organizacji Wojskowej, wcielony do Armii Czerwonej, współpracownik polskiego wywiadu, funkcjonariusz Straży Granicznej i Policji Państwowej, walczył pod Narwikiem i w obronie Francji, cichociemny, oficer "Wachlarza" i Kedywu, funkcjonariusz Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa, dowódca odcinka w Powstaniu Warszawskim, oficer PSZ na Zachodzie, ofiara komunistycznego mordu sądowego.

Urodził się 27 VIII 1898 r. w Zaturcach na Wołyniu. Od 1909 r. był uczniem Korpusu Kadetów w Jarosławiu nad Wołgą. W III 1915 r. wstąpił do armii rosyjskiej, służąc kolejno w 106 pułku piechoty, 250 pp, 127 pp, a w 1917 r. był dowódcą zwiadu konnego 660 pp na froncie karpackim. Od I do V 1918 r. służył w 5 pułku ułanów II Korpusu Polskiego w Rosji i dostał się pod Kaniowem do niewoli niemieckiej, z której niebawem zbiegł i przeszedłszy linię frontu zameldował się w Komendzie Naczelnej nr 3 Polskiej Organizacji Wojskowej w Kijowie, która skierowała go do Archangielska, gdzie walczył z bolszewikami. W VII 1919 r. został aresztowany i wcielony do Armii Czerwonej, w której dowodził 82 pp i 28 półbrygadą na froncie fińskim.

Od II 1921 r. został skierowany na studia w Akademii Sztabu Generalnego w Moskwie, gdzie od II 1922 r. służy polskiemu wywiadowi. Zagrożony dekonspiracją w XII 1922 r. uciekł do Polski. Zweryfikowany jako porucznik służył w Straży Granicznej, a od VII 1923 r. w Policji Państwowej, jako aspirant był dowódcą kompanii w Rubieżowiczach w pow. Stołpce.

W PP służąc na wschodzie Polski przeszedł wszystkie stopnie do komisarza w Wilnie w 1939 r. 19 IX przekroczył granicę litewską i został internowany. W X zbiegł i przez Łotwę, Estonię, Szwecję, Norwegię i Anglię w XII 1939 r. dotarł do Francji. Został przydzielony do 2 Dywizji Strzelców Pieszych a od III 1940 r. służył w Samodzielnej Brygadzie Strzelców Podhalańskich i w V-VI walczył pod Narwikiem a później w obronie Francji. Po rozbiciu SBSP przedostał się do Marsylii, gdzie od VIII do X kierował działem paszportowym polskiej placówki ewakuacyjnej. Po czym przez Hiszpanię i Portugalię dotarł do Wielkiej Brytanii. Służył tam w 21 batalionie kadrowym, od I 1941 r. w batalionie strzelców podhalańskich, a w VIII 1941 r. został oddelegowany do samodzielnej brygady spadochronowej.

1/2 IX 1942 r. jako cichociemny został zrzucony do kraju. Awansowany na kapitana. Przydzielony do III odcinka "Wachlarza" (dywersja na tyłach i drogach komunikacji niemieckiego frontu wschodniego), w XII został jego dowódcą. W III 1943 r. krótko szefował Kierownictwu Dywersji Okręgu Brześć Armii Krajowej. Po czym służył w Państwowym Korpusie Bezpieczeństwa (podziemna policja), gdzie był szefem Centrali Służby Śledczej i zastępcą inspektora głównego, równocześnie od VI 1943 r. dowodząc oddziałem "Sztafeta" - "Podkowa" ochraniającym Delegaturę Rządu i m.in. wykonującym wyroki sadów specjalnych.

W Powstaniu Warszawskim dowodził 4 kompanią w Zgrupowaniu "Bartkiewicza" i odcinkiem ul. Królewska - Kredytowa - pl. Małachowskiego, który do końca utrzymał. 20 IX został dowódcą III batalionu 36 pp. W niewoli przebywał w pięciu kolejnych obozach. W IV 1945 r. zbiegł z Sandbostel i dostał się do 1 Dywizji Pancernej, w której dowodził kompania a następnie batalionem. W VI 1946 r. został majorem.

W V 1947 powrócił do Polski. Został aresztowany 13 X 1948 r. i po bestialskim śledztwie, skazany na karę śmierci. Zamordowany 2 lub 20 I 1953 r. w więzieniu na Mokotowie; miejsce pochówku nieznane.

Był odznaczony m.in.: Orderem Virtuti Militari V klasy i trzykrotnie Krzyżem Walecznych; pośmiertnie Orderem Polonia Restituta III klasy (2009).

Piotr M. Boroń

Literatura
J. Tucholski, Cichociemni, Warszawa 1985;
A. K. Kunert, Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1944, t. 2, Warszawa 1987;
W. Pasek, "Żmudzin" Bolesław Kontrym 1898-1953, Warszawa 2007.


Zmień ustawienia cookies