Urodził się 12 XI 1898 r. w Bratucicach w powiecie bocheńskim, Ukończywszy szkołę powszechną w Okulicach, naukę kontynuował w gimnazjum w Bochni (maturę zdał eksternistycznie w IV 1919 r.).

Od 1913 r. działał w Związku Strzeleckim i w 1914 r. ukończył kurs podoficerski. W VIII 1914 r. zgłosił się do Legionów Polskich, jednak dopiero w X 1915 r. uzyskał przydział do 3 pułku piechoty II Brygady. Po bitwie pod Kostiuchnówką (4-6 VII 1916 r.) został kapralem i potem sierżantem. W 1917 r. brał udział w kursie oficerskim w Zegrzu. Po kryzysie przysięgowym został wcielony do armii austriackiej, w III 1918 r. ukończył szkołę oficerską w Koszycach, po czym skierowany został na front włoski, skąd zdezerterował w VIII i działał aktywnie w Polskiej Organizacji Wojskowej m.in. w Bochni i Krakowie.

W XI 1918 r. zgłosił się do 4 pułku piechoty Legionów WP. W stopniu podchorążego, jako dowódca plutonu 5 kompanii 4 pp Leg. wziął udział w odsieczy Lwowa i w II 1919 r. został ranny. Po powrocie do pułku w V 1919 r. trafił na front pod Wołkowyskiem, brał udział w walkach z bolszewikami min. pod Wołożynem. W VII został ponownie ranny a miesiąc później powrócił do pułku, by objąć dowództwo kompanii w 3 batalionie, awansowany we IX na podporucznika. W V i VI 1920 r. walczył w bitwie nad Berezyną, gdzie został ponownie ranny. W VIII 1920 r. dowodził kompanią i batalionem 4 pp Leg. w kontrofensywie spod Warszawy.

Po wojnie służył jako dowódca kompani w 4 pp Leg. do XI 1923 r. w Suwałkach, Białej Podlaskiej i Kielcach (w 1922 r. zweryfikowany jako kapitan). W X 1925 r. ukończył Wyższą Szkołę Wojenną i jako kapitan dyplomowany służył w Dowództwie Okręgu Korpusu III w Grodnie do IV 1930 r., awansując w 1928 r. na majora. Do VII 1931 r. był dowódcą batalionu w 75 pp w Rybniku. Po czym przez dwa i pół roku wykładał taktykę w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Od IV 1934 do IX 1935 r. był szefem sztabu 13 Dywizji Piechoty w Równem. Od IX 1935 r. procował w Sztabie Głównym WP i po awansie na podpułkownika w 1936 r. kierował Wydziałem "Wschód" Oddziału III SG, a od IV 1939 r. był szefem Wydziału Sytuacyjnego i zastępcą szefa Oddziału III.

Od 1 do 28 IX 1939 r. był oficerem łącznikowym Naczelnego Wodza przy Dowództwie Obrony Warszawy, od 11 IX szefem sztabu odcinka Warszawa-Zachód, a od 18 IX do kapitulacji stolicy dowodził zgrupowaniem na Woli.

Należał do współzałożycieli Służby Zwycięstwu Polski. Od X 1939 r. do VIII 1940 r. był komendantem Okręgu Łódzkiego SZP-Związku Walki Zbrojnej, potem inspektorem z Komendzie Głównej ZWZ. Od X 1940 r. do aresztowania przez NKWD 21/22 I 1941 r. był komendantem ZWZ na okupację sowiecką. Był więziony we Lwowie i w Moskwie, gdzie poddano go kilkumiesięcznemu brutalnemu śledztwu i torturom.

Uwolniony w VIII 1941 r. po układzie Sikorski-Majski i awansowany na pułkownika został szefem Sztabu Armii Polskiej w ZSRR. Od IV 1942 do VI 1943 r. dowodził 7 Dywizją Piechoty. Potem pozostawał do dyspozycji Sztabu Naczelnego Wodza, aż do zrzutu do Polski 22 V 1944 r., gdy awansował na gen. brygady. Od VI 1944 r. był zastępcą szefa Sztabu Komendy Głównej Armii Krajowe, a od 6 IX do 2 X p.o. szefa Sztabu KG AK. Po kapitulacji Powstania był Dowódcą AK (co zatwierdził prezydent RP 21 XII 1944 r.) aż do jej rozwiązania 19 I 1945 r., zaś jeszcze przed Powstaniem został desygnowany na komendanta organizacji NIE. 27 III 1945 r. porwany przez NKWD do Moskwy wraz z przywódcami Polskiego Państwa Podziemnego, skazany w tzw. "procesie szesnastu" na 10 lat więzienia.

Został zamordowany lub zmarł w sowieckim więzieniu (prawdopodobnie w Moskwie 24 XII 1946 r.). Miejsce jego pochówku pozostaje nieznane.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari IV i V klasy, Krzyżem Niepodległości, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami; pośmiertnie Orderem Orła Białego (1995).

Piotr M. Boroń

Literatura
Z. Mierzwiński, Generałowie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1990; T. Kryska-Karski, St. Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991;
J. Kurtyka, J. Pawłowicz, Generał Leopold Okulicki 1898-1946, Warszawa 2010.