Zapraszamy od 10 do 17 z wyjątkiem poniedziałków

Karaszewicz-Tokarzewski Michał


Twórca i dowódca Służby Zwycięstwu Polski. Komendant Obszaru nr 3 (Lwów) Związku Walki Zbrojnej na okupację sowiecką, aresztowany i więziony przez NKWD. Dowódca 6 DP (w ZSRR i na Bliskim Wschodzie). Zastępca dowódcy Armii Polskiej na Wschodzie.

Urodzony we Lwowie 5 I 1893 r. Po zdaniu matury w Drohobyczu, studiował prawo na Uniwersytecie we Lwowie i medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim, wówczas został członkiem Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego, w którym ukończył kurs oficerski.

Od VIII 1914 r. służył w Legionach Polskich jako kapitan a od 1915 r. major, dowodząc kolejno V batalionem I Brygady, II baonem 5 pułku piechoty i III baonem 6 pp, na koniec został dowódca 5 pp LP. Po kryzysie przysięgowym w VII 1917 r. przeszedł do konspiracji w Polskiej Organizacji Wojskowej, działając m.in. w Lublinie, na Ukrainie, Białorusi i w Rosji . Od XI 1918 r. w stopniu podpułkownika był dowódcą 5 pp Leg. w odsieczy Lwowa. Dowodził brygadą i piechotą dywizyjną 1 Dywizji Piechoty Legionów w wyprawie wileńskiej w IV 1919 r.

Awansując na pułkownika, był zastępcą inspektora i szefem Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych. Po awansie na gen. brygady, od VIII 1924 do 1926 r. był dowódcą 19 Dywizji Piechoty w Wilnie, a następnie do 1928 r. szefem Biura Personalnego MSWojsk. Od 1928 do 1932 r. dowodził 25 DP w Kaliszu. W latach 1932-1939 był kolejno dowódcą Okręgów Korpusów: III w Grodnie, VI we Lwowie i VIII w Kaliszu.

W kampanii 1939 r. dowodził Grupą Operacyjną w Armii "Pomorze" walcząc w bitwie nad Bzurą, a po przedarciu się do stolicy był zastępcą dowódcy Armii "Warszawa". 27 IX 1939 r., na podstawie pełnomocnictwa Naczelnego Wodza marsz. E. Śmigłego-Rydza przekazanego mu przez dowódcę obrony Warszawy gen. J. Rómmla stworzył Służbę Zwycięstwu Polski i został jej Dowódcą Głównym, budując jej struktury na terenie całego kraju i nawiązując stałą łączność z władzami RP na uchodźstwie. Po utworzeniu Związku Walki Zbrojnej dostał nominację na komendanta Obszaru nr 3 (Lwów) ZWZ na okupację sowiecką, 6/7 III 1940 r. podczas próby przekroczenia granicy niemiecko-sowieckiej został aresztowany przez NKWD jako lekarz Tadeusz Mirowy i uwięziony w łagrze w rejonie Workuty, a po identyfikacji osadzony w więzieniu na Łubiance w Moskwie.

Uwolniony po układzie Sikorski-Majski w VIII 1941 r. służył w Armii Polskiej w ZSRR od IX 1941 r. dowodząc 6 DP (w ZSRR i na Bliskim Wschodzie). Awansowany na gen. dywizji, był zastępca dowódcy Armii Polskiej na Wschodzie od III 1943 r., następnie dowódcą 3 Korpusu Polskiego organizowanego w Egipcie. Od XII 1944 do VIII 1946 r. jako oficer do prac specjalnych był w dyspozycji Ministerstwa Obrony Narodowej, następnie do XII 1946 r. w dowództwie 2 Korpusu Polskiego, wraz z którym przetransportowany został do Wielkiej Brytanii.

Po demobilizacji był dwukrotnie ministrem ON w rządzie RP na uchodźstwie (VII-XII 1954 r. i IV 1961-X 1963 r.) oraz Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych (od 1954 r. aż do śmierci). Awansowany na generała broni w 1964 r.

Zmarł 22 V 1964 r. w Casablance w Maroku. Został pochowany na cmentarzu Brompton (Londyn) skąd urnę z jego prochami przeniesiono na cmentarz Powązkowski we IX 1992 r.

Był odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari II i V Klasy, Orderem Polonia Restituta III klasy, Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Orderem Polonia Restituta IV klasy, czterokrotnie Krzyżem Walecznych i dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami; pośmiertnie Orderem Orła Białego (1964).

Piotr M. Boroń

Literatura
T. Kryska-Karski, St. Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991;

D. Bargiełowski, Po trzykroć pierwszy. Michał Tokarzewski-Karaszewicz. Generał broni, teozof, wolnomularz, kapłan Kościoła liberalnokatolickiego, tomy 1-3, Warszawa 2000-2002;
M. Spórna, Słownik najsłynniejszych wodzów i dowódców polskich, Kraków 2006.


Zmień ustawienia cookies