Zapraszamy od 10 do 17 z wyjątkiem poniedziałków

Mazurkiewicz Jan


Żołnierz Legionów Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej, we IX 1939 r. powołał w Stanisławowie Tajną Organizację Wojskową, do której w VI 1940 r. powrócił z Budapesztu jako jej Komendant Gł., scaloną z Kierownictwem Dywersji Komendy Gł. Armii Krajowej, dowódca "Kedywu", w Powstaniu dowódca Zgrupowania "Radosław", działacz Związku Bojowników o Wolność i Demokrację i Frontu Jedności Narodu; jego postawa pod koniec życia budziła kontrowersje.

Urodził się 27 VIII 1896 r. we Lwowie. Uczęszczał do gimnazjum we Lwowie, gdzie został członkiem Związku Strzeleckiego, z którego batalionem 30 VIII 1914 r. dotarł do Krakowa i zaciągnął się do Legionów Polskich. 25 XII 1914 r. został ranny pod Łowczówkiem i dostał się do rosyjskiej niewoli, z której udało mu się zbiec. Powrócił do Legionów i w walkach 6 pułku piechoty został ranny pod Kuklami w X 1915 r. Po tzw. kryzysie przysięgowym latem 1917 r., po uwięzieniu w Przemyślu został wcielony do armii austriackiej, z której zbiegł jadąc na front włoski. Polska Organizacja Wojskowa skierowała go do II Korpusu Polskiego.

11 V 1918 r. wziął udział w bitwie II Korpusu pod Kaniowem, po której służył w akcjach dywersyjnych POW na Ukrainie.W wojnie polsko-ukraińskiej dowodził oddziałem partyzanckim. W wojnie polsko-bolszewickiej walczył w 13 Dywizji Piechoty, awansując na podporucznika i porucznika.

W 1922 r. został przeniesiony do rezerwy i zweryfikowany jako kapitan piechoty.

W 1927 r. powrócił do służby czynnej i od 1928 do 1930 dowodził kompanią w 44 pp w Równem, a do 1934 r. był inspektorem Związku Strzeleckiego w Wilnie. Po czym do 1936 r. dowodził batalionem w 22 pp w Siedlcach, gdzie od 1936 r. był komendantem szkoły podchorążych przy 9 DP. W latach 1938-1939 był wykładowcą taktyki dla dowódców kompanii w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.

W VIII 1939 r. został przydzielony do Oddziału II Sztabu Głównego. We IX był komendantem odcinka południowo-zachodniego dywersji pozafrontowej.

17 IX 1939 r. powołał w Stanisławowie Tajną Organizację Wojskową, do której w VI 1940 r. powrócił z Budapesztu pod okupację niemiecką jako Komendant Gł. TOW. W III 1943 r. TOW została podporządkowania Kierownictwu Dywersji Komendy Gł. Armii Krajowej, zaś jej komendant został awansowany na podpułkownika, a w II 1944 r. objął szefostwo "Kedywu".

W Powstaniu bohatersko dowodził Zgrupowaniem "Radosław" AK i został ciężko ranny, a 2 X został awansowany na pułkownika.

Po kapitulacji pozostał w konspiracji AK, a po jej rozwiązaniu do VIII 1945 r. szefował Centralnemu Okręgowi organizacji NIE, następnie Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj.

Aresztowany 1 VIII 1945 r. i zwolniony po miesiącu, wydał bardzo kontrowersyjny apel o ujawnienie się żołnierzy AK, którego usłuchało kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy; w większości nie uniknęli oni później represji.

W II 1949 r. został przez Urząd Bezpieczeństwa aresztowany i poddany torturom, skazany na karę śmierci, zmienioną na dożywocie. Wyszedł z więzienia w VIIII 1956 r. i zrehabilitowany przez władze PRL.

Po czym był prominentnym działaczem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację i Frontu Jedności Narodu. W 1980 r. mianowany przez Radę Państwa PRL generałem brygady.

Zmarł 4 V 1988 r. w Warszawie.

Był odznaczony m.in.: Orderem Virtuti Militari IV i V klasy, Krzyżem Niepodległości z Mieczami, wielokrotnie Krzyżem Walecznych.

Piotr M. Boroń

Wybrana literatura:
A. Chmielarz, Gen. bryg. Jan Mazurkiewicz - "Zagłoba", "Socha", "Sęp", "Radosław" 1896-1988, [w:] Wojskowy Przegląd Historyczny nr 3 (125), Warszawa 1988;
M. Ney-Krwawicz, Komenda Główna Armii Krajowej 1939-1945, Warszawa 1990.


Zmień ustawienia cookies