Zapraszamy od 10 do 17 z wyjątkiem poniedziałków

Stamirowski Kazimierz


Uczestnik rewolucji 1905 r., oficer Legionów Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej - szef Oddziału II Frontu Litewsko-Białoruskiego, 4 i 2 Armii, szef sztabu 28 Dywizji Piechoty, dowódca 7 pułku ułanów, uczestnik przewrotu majowego 1926 r., podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Prezydium Rady Ministrów, prezes Państwowego Banku Rolnego, współtwórca Służby Zwycięstwu Polski i Związku Walki Zbrojnej, zamordowany w Auschwitz.

Urodził się 6 II 1884 r. w Cieciułowie pod Wieluniem. Do 1902 r. uczył się w Szkole Realnej J. Trejdosiewicza w Warszawie, a do 1905 r. ukończył Szkołę Handlową Stefana Rogulskiego w Warszawie i semestr w Akademii Handlowej w Hamburgu oraz odbył praktyki handlowe i bankowe. Jako członek Polskiej Partii Socjalistycznej wziął udział w tzw. rewolucji 1905 r. Na przełomie 1905 i 1906 r. został aresztowany i osadzony w Cytadeli Warszawskiej, skąd zwolniony w 1907 r. przedostał się do Galicji.

Pracował w spółdzielczości, m.in. w Spółce "Ovum" we Lwowie, gdzie też był działaczem PPS-Lewica.

W VIII 1914 r. zaciągnął się do zalążka przyszłego 1 pułku kawalerii I Brygady Legionów Polskich, w którym służył do końca; w XI 1916 r. uzyskując nominację na podporucznika i będąc aktywnym reprezentantem politycznym pułku. Po kryzysie przysięgowym w Legionach od VII 1917 do VI 1918 r. był internowany w Beniaminowie. Następnie służył w Komendzie Naczelnej nr I Polskiej Organizacji Wojskowej w Warszawie.

10 XI 1918 r. wchodził w skład delegacji witającej Komendanta J. Piłsudskiego na dworcu Wiedeńskim, został jego oficerem do zleceń, a następnie adiutantem Naczelnego Wodza; w XII awansując na porucznika.

4/5 I 1919 r. był jedną z głównych osób, które spowodowały bezkrwawe stłumienie zamachu stanu Mariana Januszajtisa wobec rządu i Naczelnika J. Piłsudskiego. W II był krótko komisarzem rządu w Będzinie. Od VI studiował w Wojennej Szkole Sztabu Generalnego, lecz po awansie na majora, został - w związku z sytuacją na froncie - jesienią przydzielony do SG, a od XII do Oddziału II Naczelnego Dowództwa.

W czasie wojny polsko-bolszewickiej, od II 1920 r. był szefem Ekspozytury Oddz. II w dowództwie Fontu Litewsko-Białoruskiego, a od IV szefem Oddz. II 4 Armii. Od VII do X 1920 r. wchodził w skład delegacji na pertraktacje pokojowe z bolszewikami. We IX został szefem Oddz. II dowództwa 2 Armii i wyróżnił się w walkach o Grodno.

Po wojnie służył w Adiutanturze Generalnej, a od I 1922 r. był szefem Oddz. IIa Biura Ścisłej Rady Wojennej, w VI przeszedł do Oddz. II SG, a w listopadzie został zastępcą szefa Oddz. II. W XI 1923 r. został szefem sztabu 28 Dywizji Piechoty w Warszawie. Od X 1924 r. studiował w Wyższej Szkole Wojennej, po której ukończeniu awansował na podpułkownika dyplomowanego i w XI 1925 r. został pełniącym obowiązki dowódcy 1 pułku ułanów w Mińsku Mazowieckim. Już wcześniej władze powierzyły mu zorganizowanie ochrony willi J. Piłsudskiego w Sulejówku. 15 XI 1925 r. w Sulejówku wziął udział w demonstracji wierności 1000 oficerów Marszałkowi Piłsudskiemu.

W V 1926 r. przybył z 7 p.uł. na zgrupowanie do Rembertowa.

12 V wraz z 7 p.uł. był asystą Marszałka Piłsudskiego w drodze z Sulejówka do Warszawy i towarzyszył na moście Poniatowskiego nieudanej rozmowie Piłsudskiego z prezydentem St. Wojciechowskim. Po czym dowodził 7 p.uł. w walkach w Warszawie podczas przewrotu.

Od X 1926 do II 1929 r. był szefem sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu nr IX w Brześciu.

Wiosną 1929 r. przeszedł w stan nieczynny i został dyrektorem Departamentu Politycznego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Od XII 1930 do XI 1931 r. był podsekretarzem stanu w MSW, a następnie w Prezydium Rady Ministrów.

Od IV 1932 r. pełnił obowiązki prezesa Państwowego Banku Rolnego, a w czerwcu 1933 r. został wiceprezesem PBR i Banku Akceptacyjnego. W 1934 r. został prezesem Rady Naczelnej Związku Zachodniego. W III 1938 r. został prezesem PBR.

Był współorganizatorem Służby Zwycięstwu Polski, a później oficerem Związku Walki Zbrojnej. Nadal kierował PBR pod nadzorem okupantów. Od wiosny 1941 r. wchodził w skład redakcji piłsudczykowskiego pisma "Myśl Państwowa".

21/22 XI 1941 r. został aresztowany i uwięziony na Pawiaku. Torturowany w śledztwie podjął próbę samobójczą, po której amputowano mu dłoń, następnie ponawiał te próby. 29 IX 1942 r. wywieziono go do KL Auschwitz, gdzie zaangażował się w działalność kierownictwa konspiracyjnego Związku Organizacji Wojskowej. Od IX 1943 r. więziono go w bunkrze bloku nr 11.

Został rozstrzelany 11 X 1943 r. w KL Auschwitz.

Był odznaczony m.in.: Orderem Virtuti Militari V klasy, Orderem Polonia Restituta II i IV klasy, Krzyżem Niepodległości, czterokrotnie Krzyżem Walecznych.

Piotr M. Boroń

Wybrana literatura:
W. Jędrzejewicz, Kronika życia Józefa Piłsudskiego 1867-1935, t. I i II, Londyn 1977;
P. Stawecki, Stamirowski Kazimierz [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XLI/4 z. 171, Warszawa 2002;
W. K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny, t. IV, Warszawa 2006.


Zmień ustawienia cookies