Zapraszamy od 10 do 17 z wyjątkiem poniedziałków

Chruściel Antoni


Komendant Okręgu Warszawskiego Związku Walki Zbrojnej - Armii Krajowej. W Powstaniu Warszawskim dowodził wszystkimi oddziałami - Dowódca Korpusu Warszawskiego AK. Po wyjściu z niewoli zastępca szefa Sztabu Głównego Polskich Sił Zbrojnych.

Urodził się 16 VI 1895 r. w m. Gniewczyna w pow. przeworskim. W czasie nauki w gimnazjum w Jarosławiu, które ukończył w 1914 r. należał do koła "Zarzewia", skautingu i Polskich Drużyn Strzeleckich. Od 18 VIII do 25 IX 1914 r. służył w Legionie Wschodni, po jego rozwiązaniu został wcielony do armii austriackiej. W niej ukończył szkołę oficerów rezerwy awansując na podporucznika (1916) i porucznika (1918). Walczył na froncie rosyjskim w szeregach austriackiego 90 pułku piechoty, gdzie był czynny w polskiej konspiracji niepodległościowej. Z polskimi żołnierzami 90 pp, jako dowódca kompanii, powrócił do Jarosławia w XI 1918 r., staczając walki z Niemcami (w Żmerynce) i Ukraińcami (we wschodniej Galicji). W XII wstąpił do WP i został dowódcą kompanii w pułku, który w czasie walk z Ukraińcami został przemianowany na 14 pułk piechoty (w II 1919 r.), w nim walczył też w wojnie polsko-bolszewickiej, w IV 1920 r. awansując na kapitana.

Od III 1921 do X 1922 r. dowodził batalionem 14 pp we Włocławku. Potem do X 1923 r. służył w 42 pp w Białymstoku, we IX 1923 r. uzyskując absolutorium na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza. Od X 1923 do V 1927 r. był dowódcą kompanii w Korpusie Kadetów Nr 1 we Lwowie, w 1926 r. awansując na majora. Od VI 1927 do 1929 r. dowodził batalionem 6 pułku strzelców podhalańskich w Stryju. W 1931 r. ukończył studia w Wyższej Szkole Wojennej. Od IX 1931 r. przez trzy lata wykładał w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, awansując w 1932 r. na podpułkownika, a następnie do XII 1936 r. wykładał taktykę w WSWoj.
Od I 1937 do II 1938 r. był zastępcą dowódcy 40 pp we Lwowie, po czym dowodził 82 pp w Brześciu, także walcząc w kampanii 1939 r. Po kapitulacji Twierdzy Modlin zbiegł z niewoli do Warszawy, gdzie od IV 1940 r. działał w Związku Walki Zbrojnej. Od VI do X 1940 r. kierował wydziałem aktyczno - wyszkoleniowym Komendy ZWZ Warszawa-Miasto, następnie do V 1941 r. był szefem Sztabu i zastępcą komendanta. Od V 1941 r. aż do Powstania był Komendantem Okręgu Warszawskiego ZWZ-Armii Krajowej, awansując w 1942 r. na pułkownika. W Powstaniu dowodził wszystkimi oddziałami, awansując 14 IX na gen. bryg., od 20 IX 1944 r. jako Dowódca Korpusu Warszawskiego AK. Po Powstaniu przebywał w niewoli w Langwasser i w Colditz.

Po uwolnieniu był zastępcą szefa Sztabu Głównego Polskich Sił Zbrojnych do Spraw Wojska od VII do IX 1945 r., a następnie do Spraw Ogólnych do XI 1947 r., później szefem Głównej Komisji Likwidacyjnej PSZ. Pozostał na obczyźnie. Działał m.in. w strukturach Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.

Zmarł 30 XI 1960 r. w Waszyngtonie i pochowany został na cmentarzu Mount Oliver, w 1970 r. jego prochy przeniesiono do Doylestown, ostatecznie w 2004 r. spoczął na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Był odznaczony m.in.: Orderem Virtuti Militari III, IV i V klasy, pięciokrotnie Krzyżem Walecznych; pośmiertnie Orderem Polonia Restituta I klasy (2008).

Piotr M. Boroń

Literatura
Z. Mierzwiński, Generałowie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1990;
T. Kryska-Karski, St. Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991;
J Giza, Organizacja "Wolność". Polska Konspiracja niepodległościowa w cesarsko-królewskiej armii podczas I wojny światowej i losy jej bohaterów, Kraków, 2011;
D. Poźniakowska-Hanak, Gen. bryg. Antoni Chruściel "Monter", w Biuletynie Wojskowej Służby Archiwalnej, nr 27 z 2005 r.


Zmień ustawienia cookies