Ormianie w służbie Rzeczypospolitej
W piątek 10 marca dzięki staraniom Armenian Foundation otworzyliśmy na muzealnym dziedzińcu wystawę z okazji 650-lecia obecności Ormian na ziemiach polskich.
Warto wrócić na chwilę do historii i wspomnieć, od którego momentu wspólnota Ormian jest obecna w życiu naszego kraju i obywateli. Historia uwielbia zataczać koło i mrugać okiem w chwilach najbardziej niespodziewanych. Kiedy Grzegorz Oświeciciel przystępował do chrztu Tiridatesa III w początkach IV wieku, nie mógł się spodziewać, że o milenium później w dziejach świata, inny Grzegorz, który zapisał się na kartach historii pod przydomkiem Wielki, zostanie pierwszym biskupem lwowskim obrządku ormiańskiego, uznanym przez polskiego król Kazimierza, również Wielkiego.
Biskup Grzegorz zbudował fundament obecności Ormian w Rzeczypospolitej wraz z uznaniem ich odrębności religijnej, samorządowej i sądowniczej oraz kładąc kamień węgielny pod wyjątkowe miejsce kultu. Katedrę ormiańską we Lwowie, jako jedyną w Europie Środkowej posiadającą architektoniczny rys orientalny.
Od tego momentu Ormianie stali się na stałe obecni w polskiej kulturze, nauce, sztuce i polityce. Dzięki kontaktom handlowym ze Wschodem, znający języki orientalne przedstawiciele tej grupy są wysyłani przez królów i możnych w poselstwach. Uczestniczą w najważniejszych wydarzeniach tworzących polską historię. Od bitwy pod Grunwaldem, przez Warnę, Chocim, Kamieniec Podolski, Lwów, Jazłowiec po Wiedeń i aż po wiek XX zawsze odpowiadają na wezwanie do obrony kraju, w którym uzyskali uznanie w prawach i przywilejach.
Wielu z polskich Ormian to żywiołowi, propolscy patrioci, utalentowani mówcy. Warto przypomnieć tutaj postać ks. Józefa Teodorowicza, ostatniego arcybiskupa lwowskiego obrządku ormiańsko-katolickiego, którego kazania we Lwowie przyciągały nawet tych z obrządkiem niezwiązanych.
Na tragicznej karcie historii wieku XX zapisali się swoją niezłomną postawą wobec brutalności najeźdźców i oporem wobec okrucieństwa. Ks. Dionizy Kajetanowicz, ostatni administrator archidiecezji lwowskiej obrządku ormiańskiego uratował setki Żydów, wydając im fikcyjne metryki chrztu w obrządku ormiańskim. Szeregi Armii Krajowej zasiliło wielu Polaków ormiańskiego pochodzenia, pośród nich ppłk. Walerian Tumanowicz.
Od początku oddani polskiej sprawie i polskiej racji stanu zostali upamiętnieni i wyróżnieni w sposób wyjątkowy. W formie wystawy przybliżającej ich historię, losy, biogramy i dokonania zorganizowanej w uznaniu zasług i z powodu szacunku jakim ich darzymy.
Gośćmi wydarzenia byli m.in.:
Jego Ekscelencja Edgar Ghazaryan, ambasador Republiki Armenii
Maciej Bohosiewicz – przewodniczący Armenian Foundation
dr Andrzej Bohosiewicz – przedstawiciel Armenian Foundation
Jan Sroka – przedstawiciel Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych
Józef Gawron – Wicewojewoda Małopolski
Aleksandr Minin – konsul Rosji
Kazimierz Barczyk – Zastępca Przewodniczącego Sejmiku Województwa Małopolskiego
Wystawa „Ormianie w służbie Rzeczypospolitej”, zorganizowana przez Armienian Foundation, czynna do 13 kwietnia
