Harcerstwo niepokorne w sztafecie pokoleń walki o Niepodległość

Wystawę zorganizowano w związku z 35. rocznicą powołania Kręgów Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego (KIHAM), działających w ramach ZHP w latach 1980–1982. Stanowiła dopełnienie sesji historycznej poświęconej Kręgom, „harcerstwu niepokornemu” i swoistej „więzi pokoleń” pomiędzy tymi środowiskami a Szarymi Szeregami, która odbyła się 21 listopada 2015 r. w Urzędzie Miasta Krakowa.

Wystawa została przygotowana przez krakowski Oddział Stowarzyszenia Szarych Szeregów, przy wsparciu Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie i we współpracy z Okręgiem Małopolskim ZHR. Objęta została honorowym patronatem przez hm. Bogusława Kośmidera, Przewodniczącego Rady Miasta Krakowa, a w latach 80. XX wieku instruktora związanego z „harcerstwem niepokornym” oraz dr. Marka Lasotę, ówczesnego dyrektora Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie. Od strony merytorycznej przygotowali ją hm. Wojciech Hausner i hm. Marcin Kapusta (wybór materiałów ikonograficznych, teksty). Autorem projektu plastycznego plansz i aranżacji jest Olga Bardan ze Stowarzyszenia Szarych Szeregów. W pracach związanych z przygotowaniem wystawy pomocy udzieliła firma phm. Piotra Białko z 3 KDH oraz pracownia projektowa Piotra Turkiewicza, instruktora z 7 KDH.

Do przygotowania plansz wykorzystano w dużej mierze archiwalia ze spuścizny śp. hm. Ryszarda Wcisło, ale także zdjęcia udostępnione przez hm. Wiesławę Stojek i Pana Macieja Fijaka.

Wystawę tworzy 7 plansz tematycznych:

1. TRUDNE LATA SIEDEMDZIESIĄTE – w obronie tradycyjnego harcerstwa
2. POWSTANIE Kręgów Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego (kiham) – Harcerska „Solidarność” 1980–1981
3. DOROBEK PROGRAMOWY KIHAM – Propozycje ideowe, metodyczne i wychowawcze
4. RUCH HARCERSKI RZECZYPOSPOLITEJ 1983–1989 – kontynuacja KIHAM
5. NIEPOKORNI I NIEZALEŻNI – Harcerstwo na drodze do niepodległej Rzeczypospolitej
6. ZWIĄZEK HARCERSTWA RZECZYPOSPOLITEJ – w służbie Polsce niepodległej 1989–2015
7. ZWIĄZEK HARCERSTWA RZECZYPOSPOLITEJ – wychowanie patriotyczne – dobre praktyki

oraz dodatkowa plansza poświęcona wybitnemu instruktorowi harcerskiemu hm. Ryszardowi Wciśle HR „Chytremu Jastrzębiowi” (1933–2015), legendzie „niepokornego harcerstwa”, który był pomysłodawcą wystawy i orędownikiem jej wykonania.

Wystawa oficjalnie otwarta została 2 marca 2016 r. Uroczystość była związana z odbywającą się w tym dniu sesją Rady Miasta Krakowa. Odczytano list od hm. Bogusława Kośmidera, Przewodniczącego Rady Miasta Krakowa. Okolicznościowe wystąpienia wygłosili hm. prof. Kazimierz Wiatr, senator RP i hm. Wojciech Hausner z Okręgu Małopolskiego ZHR. Uroczystość zgromadziła liczne grono seniorów harcerskich, dawnych harcerzy, sympatyków ruchu harcerskiego. W budynku UMK przy placu Wszystkich Świętych w Krakowie wystawa była eksponowana do 15 marca 2016 r. Ponowna prezentacja wystawy miała miejsce w czasie Światowych Dni Młodzieży, na terenie Zlotu Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej.

W późniejszym okresie przygotowano wersję plansz przystosowaną do ekspozycji ściennej lub z wykorzystaniem sztalug. Była ona eksponowana m.in. w siedzibie Oddziałowego Archiwum IPN w Krakowie oraz w Młodzieżowym Domu Kultury „Dom Harcerza” przy ul. Reymonta.

Ekspozycja w Muzeum AK będzie dostępna do końca maja 2018 roku.

Marcin Kapusta