fbpx
Przekazanie Muzeum AK kolekcji broni przez dr Stanisława Wcisłę 11.07.2001 r.

Przekazanie Muzeum AK kolekcji broni przez dr Stanisława Wcisłę 11.07.2001 r.


11 lipca 2001 r. miało miejsce przekazanie kolekcji broni strzeleckiej przez dr Stanisława Wcisłę, żołnierza AK z placówki „Łan” w Bieżanowie. Druga część kolekcji, militaria oraz księgozbiór, dotarły do Muzeum w 2002 r. Od 2012 r. 60 sztuk broni tworzącej tzw. Kolekcję Bieżanowską (broń zdobyta w czasach okupacji) stanowi część ekspozycji stałej, powiększonej w roku 2013 o eksponaty z kolekcji kanadyjskiej (powojennej), której zbiór liczy ponad 200 egzemplarzy broni długiej i krótkiej, wyprodukowanej od drugiej połowy XIX w. do połowy XX w. W większości są to unikaty, którymi mogą poszczycić się nieliczne placówki muzealne w kraju.

Donator, dr Stanisław Wcisło urodził się w 1917 roku w Krakowie-Bieżanowie. W okresie przed II wojną światową uczęszczał do renomowanego Gimnazjum Św. Jacka w Krakowie. Po jego ukończeniu rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Studiowanie przerwał jednak wybuch wojny. Stanisław Wcisło włączył się aktywnie, tak jak wielu jego rówieśników, w pracę konspiracyjną. Został żołnierzem placówki AK w Bieżanowie, wchodzącej w skład Podobwodu Wieliczka Obwodu Kraków-Powiat, Okręgu Krakowskiego AK. Potrzeba wojennego czasu sprawiła, że Stanisław Wcisło został wyznaczony do pobierania nauki w konspiracyjnej Szkole Podchorążych. Po jej ukończeniu uzyskał stopień kaprala podchorążego. Stanisław Wcisło ps. „Junak” pełnił funkcję dowódcy plutonu w kompanii „Łan” II Batalionu „Mrówka” 12 pułku piechoty AK. W 1944 r. został adiutantem dowódcy II Batalionu 12 pp AK. Wtedy także zmienił pseudonim na „Grom”. Jednym z pól służby Stanisława Wcisły było organizowanie pozyskiwania broni dla macierzystej jednostki. Między innymi dzięki jego staraniom kompania „Łan” była pododdziałem 12 pp AK, najobficiej wyposażonym w ciężką broń maszynową. W chwili rozwiązania AK, broń została zakonserwowana i zamelinowana w Bieżanowie, w rodzinnym domu Stanisława Wcisły. Oczekiwano na moment jej użycia – III wojnę światową. Ów czas jednak nie nadszedł.

Po wojnie Stanisław Wcisło kontynuował z sukcesami karierę naukową w Katedrze Prawa Międzynarodowego Publicznego UJ, u prof. L. Ehrlicha. Została ona przerwana przez represje ze strony UB, których doświadczył, jak wielu spośród żołnierzy AK. Został na krótki okres czasu aresztowany, ale ciążące nad nim widmo ponownego aresztowania skłoniło Stanisława Wcisłę do próby opuszczenia kraju. W 1947 r. w sposób ostatecznie nieudany próbował przedostać się na Zachód przez Czechosłowację. Drugi szlak ucieczki wiódł droga morską – statkiem do Szwecji. Tam uzyskał azyl polityczny. Był to jednak tylko przystanek na jego emigracyjnym szlaku. Docelowym punktem stała się Kanada, do której wyjechał na początku lat pięćdziesiątych. Tamże nostryfikował dyplom oraz uzyskał prawo wykonywania zawodu adwokata. Pracował przez wiele lat w charakterze radcy w kanadyjskim Ministerstwie Sprawiedliwości. Swoim hobby uczynił kolekcjonowanie militariów, przede wszystkim broni palnej, ale także gromadził potężnych rozmiarów księgozbiór, w skład którego wchodziły m. in. pozycje z dziedziny historii i filozofii. Odbicie wielkiego zainteresowania sprawami polskimi w kraju i zagranicą stanowi wiele pozycji dotyczących jego ojczyzny, wchodzących w skład wspomnianego księgozbioru. Fakt to znamienny, tym bardziej, że nigdy nie zrzekł się polskiego obywatelstwa. Pomimo oddalenia żył sprawami polskimi i pozostał im wierny, czego dobitnym przykładem było dokonanie notarialnego przekazania swych zbiorów militariów i księgozbioru do Polski – do Muzeum Armii Krajowej w Krakowie. Tym samym dr Wcisło w sposób bardzo istotny wzbogacił zasoby kultury duchowej i materialnej Krakowa i Polski. Zmarł nagle, we wrześniu 2006 r. w Kanadzie, 2 miesiące po powrocie z wizyty w naszej Instytucji.

Fot. 1 Fragment ekspozycji stałej Muzeum AK – kolekcja kanadyjska

 

 

Fot. 2 Granatnik wz. 36, 1939, z tzw. Kolekcji Bieżanowskiej