Panteon. Cmentarz wojskowy w Warszawie

Do Muzeum Armii Krajowej wrócił po przerwie wakacyjnej Dyskusyjny Klub Filmowy im. Jana Karskiego. W związku ze zbliżającym się dniem Wszystkich Świętych 29 października 2014 roku miała miejsce projekcja filmu dokumentalnego pt. „Panteon. Cmentarz wojskowy w Warszawie” w reżyserii Marka Widarskiego. Gośćmi spotkania byli: dr Karolina Grodziska, dyrektor Biblioteki PAU i PAN w Krakowie oraz dr Adam Świątek z Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Projekcję filmu poprzedziła prezentacja multimedialna połączona z wykładem dr. Adama Świątka. W swoim wystąpieniu poruszył kwestię panteonu narodowego jako miejsca pochówków osób szczególnie zasłużonych. Zwrócił przy tym uwagę na szczególne znaczenie zagadnienia dla podtrzymywania międzypokoleniowej pamięci historycznej. Historyk ukazał zgromadzonym w auli muzeum, że ceremonie pogrzebowe, obchodzenie rocznic, uroczystości i jubileuszy nie tylko oddają cześć zasłużonym osobom, ale także podtrzymują i utrwalają tożsamość narodową oraz kreują świadomość historyczną.
Następnie prelegent przedstawił historię najważniejszych dla Polaków panteonów, takich jak: miejsca pochówków polskich władców (katedry wawelskiej, w Poznaniu, Wilnie lub Płocku), krypty zasłużonych (krypta św. Leonarda na Wawelu, w kościele Na Skałce), a także licznych nekropolii (Rakowice, Łyczaków, Rossa). Przedstawiając różnorodność miejsc pamięci dr Świątek zwrócił również uwagę problematykę honorowania określonych osób, z której wynikają często konflikty pamięci na tle społecznym, politycznym czy narodowym.
Film przedstawił historię miejsca wyjątkowego nie tylko dla mieszkańców Warszawy, ale również wszystkich Polaków czyli warszawskich Powązek.
Na cmentarzu wojskowym spoczęli uczestnicy np. powstań listopadowego i styczniowego, żołnierze polegli w wojnie polsko-bolszewickiej, ofiary przewrotu majowego oraz uczestnicy walk z 1939 roku, a ponadto powstańcy warszawscy. Przy murze cmentarza znajduję się Kwatera na Łączce, gdzie zostali pochowani pomordowani przez komunistów w latach 1945-56. Jest to miejsce szczególne, gdyż do tej pory wielu pochowanych w tajemnicy nie udało się zidentyfikować.
Tytułowy cmentarz jako miejsce pamięci budzi jednak pewne kontrowersje. Albowiem w czasach komunizmu władze pochowały na nim wielu „zasłużonych” działaczy, skutkiem czego na jednym cmentarzu pochowane są ofiary i ich oprawcy.
Po filmie głos zabrała dr Karolina Grodziska, znawczyni sztuki sepulkralnej, autorka monografii dotyczącej krakowskiego panteonu jakim jest cmentarz Rakowicki. Prelegentka opowiedziała o Cmentarzu oraz o niektórych wybitnych osobistościach na nim pochowanych. Swoją opowieść pani Grodziska wzbogaciła o miejskie legendy krążące na temat Cmentarza.