Prelekcja harcmistrza Zawiślaka

31 maja 2012 r. w Muzeum Armii Krajowej im. Gen. Emila Fieldorfa „Nila” w Krakowie odbyła się prelekcja kpt. Władysława Zawiślaka, harcmistrza Szarych Szeregów i żołnierza II konspiracji. Jej tematem były „Szare Szeregi”. Spotkanie zostało zorganizowane przez Muzeum AK we współpracy z Centrum Młodzieży im. dr. Henryka Jordana oraz Dzielnicą II Miasta Krakowa. Była to okazja do spotkania druha Zawiślaka, któremu na sali towarzyszyło dwóch innych byłych żołnierzy Szarych Szeregów w osobach ppłk. Kazimierza Kemmera, Prezesa Fundacji Muzeum Historii AK oraz kpt. Jerzego Krusensterna, Prezesa Oddziału Krakowskiego ŚZŻAK z uczniami klas szóstych dwóch szkół podstawowych mieszczących się na terenie Dzielnicy II. Zebranych powitał Tadeusz Żaba zastępca dyrektora Muzeum. Harcmistrz Zawiślak przedstawił dzieje harcerskiej konspiracji w sposób ciekawy, czego dowodem było znaczne zainteresowanie zebranej młodzieży.

Szare Szeregi były konspiracyjnym kryptonimem Związku Harcerstwa Polskiego. Ta podziemna organizacja została powołana 27 września 1939 r. w Warszawie przez Radę Naczelną ZHP. Była kontynuacją powołanego jeszcze przed wybuchem wojny Pogotowia Harcerek i Harcerzy, którego programy i struktury organizacyjne były dostosowane do czasu wojny i okupacji. Do jej celów należało wychowanie młodzieży poprzez udział w walce z okupantem, a także tajne nauczanie i samokształcenie. Wszystko oparte było na wzorcach ideowych przedwojennego harcerstwa, w którym dzieci i młodzież wychowywano w myśl hasła: Bogu i Ojczyźnie. W skład Szarych Szeregów wchodziły samodzielne organizacje harcerek i harcerzy, które działały do początków 1945 r. Szczególnie znane są akcje sabotażowe podejmowane przez harcerzy Szarych Szeregów na terenie Generalnego Gubernatorstwa, z których warto wymienić: „Wawer”, „Palmiry”, „N”, „WD” i „Wieniec”, a także działalność Grup Szturmowych i udział Szarych Szeregów w Powstaniu Warszawskim (poczta harcerska). Do kanonu polskiej literatury okupacyjnej weszła książka Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”, której I wydanie ukazało się w lipcu 1943 r. Kamiński upamiętnił w tej literackiej opowieści opartej na wydarzeniach historycznych działalność bojową dwóch batalionów harcerskich Grup Szturmowych – Zośki i Parasola.

Kpt. Władysław Zawiślak urodził się w 1922 r. w Krakowie. W okresie II wojny światowej był harcerzem Szarych Szeregów, a następnie żołnierzem Armii Krajowej. Po wojnie działał w konspiracji antykomunistycznej. Był komendantem Polskiej Straży Przedniej. Za swoją działalność niepodległościową był więziony w latach 1946-1949. Władysław Zawiślak był jednym z wielu harcerzy Szarych Szeregów, którzy byli represjonowani przez władze bezpieczeństwa w powojennej Polsce. Nie zerwał związków z harcerstwem. Jest przewodniczącym krakowskiego oddziału Stowarzyszenia Szarych Szeregów i autorem książek: „Wielka próba. Wspomnienia więzienne 1946-1949” (Kraków 2001) oraz „Na jej zew&hellip Relacje i konfrontacje po latach” (Kraków 2011).

tekst Artur Jachna
fot. Karol Kowalski