W czwartek 12 czerwca 2025 r. w naszym Muzeum na czwartkowym spotkaniu historycznym gościliśmy Wojciecha Szatkowskiego z Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem. Wygłosił on bardzo ciekawy wykład zatytułowany "Testament bohaterów. Kurierzy tatrzańscy i beskidzcy 1939-1945".
Wojciech Szatkowski jest historykiem, znawcą tematyki górskiej i tatrzańskiej, autorem głośnej monografii Goralenvolku. Od kilku lat zajmuje się też badaniem dziejów kurierów tatrzańskich, którzy podczas wojny przechodzili południową granicę przenosząc do kraju i z powrotem meldunki, rozkazy, pieniądze, broń i materiały wybuchowe oraz przeprowadzając ludzi.
I to właśnie o nich mówił w swoim wykładzie Wojciech Szatkowski. Najpierw przybliżył słuchaczom zagadnienie okupacyjnej łączności kurierskiej, jej organizację i podział terytorialny. Potem skupił się na najbardziej mu bliskich kurierach tatrzańskich i ich losach.
Przybliżył sylwetki m.in. Heleny Marusarzówny, Stanisława Frączystego, Józefa Krzeptowskiego, Władysława Gąsienicy-Roja, Zbigniewa Rysia, Krystyny Skarbek, Wandy Modlibowskiej i Romana Stramki. Barwnie opisał ich losy, trasy, po jakich chodzili, niebezpieczeństwa, jakie ich dotykały, brawurowe wyczyny i ucieczki z niemieckich więzień.
- To byli bohaterowie, bo służba kurierska wymagała bohaterstwa - podkreślił. Prelegent miał jeszcze okazję poznać niektórych legendarnych kurierów tatrzańskich, rozmawiać z nimi i zebrać ich relacje.
Przypomniał badaczy tematu: Alfonsa Filara, Helenę Latkowską-Rudzińską i Wojciecha Adamieckiego oraz ich prace poświęcone kurierom. Opowiedział także o innych szlakach i środowiskach kurierskich: sadeckich, orawskich, spiskich i bieszczadzkich.
Opisał powojenne losy kurierów tatrzańskich, którzy jako związani z Armią Krajową i Polskim Państwem Podziemnym byli obiektami szczególnego zainteresowania Służby Bezpieczeństwa (Józef Krzeptowski trzy lata spędził w sowieckim łagrze).
Badacz poinformował, że zbiera materiały do książki o kurierach tatrzańskich, która - według jego założeń - powinna ukazać się za trzy lata. Zaznaczył też, że po części kurierów nie zachowały żadne materiały lub zachowało się ich bardzo niewiele.
Publiczność pytała o upamiętnienie kurierów tatrzańskich, dostępność szlaków, po których chodzili i ślady po polskich kurierach na Węgrzech. Wspomniano niedawno zakończony V Rajd Szlakiem Kurierów Tatrzańskich, którego współorganizatorem było Muzeum AK oraz zaplanowany na 23 czerwca rajd szlakiem kurierów na Spiszu.
Wykład Wojciecha Szatkowskiego - barwny, ciekawy i wygłoszony z pasją - został nagrodzony gorącymi oklaskami.
Tekst i fot.: Paweł Stachnik
