Związek Żołnierzy Armii Krajowej
ZARZĄD GŁÓWNY W KRAKOWIE
UNION OF HOME ARMY VETERANS HEADQUATERS
Siedziba: Kraków 30-334, ul. Komandosów 21
Adres do korespondencji: Kraków 31-511, ul. Wita Stwosza 12
Dyżury: każdy wtorek miesiąca w godz. od 11 – 14 w Krakowie, przy ul. Wita Stwosza 12.
KRS: 0000070576
NIP: 676-21-91-042
REGON: 326317913
Związek Żołnierzy Armii Krajowej jest stowarzyszeniem. Posiada Statut wpisany do rejestru dnia 25 marca 1992 r. przez Sąd Wojewódzki, Wydział I Cywilny w Krakowie, sygn. Akt. Ns Rej. ST. 2/92, ze zmianami, tekst jednolity Sygn. KR XI NS-Rej. KRS 7826/18/378 KRS 70576. Jest organizacją pozarządową. Związek posiada oddziały terenowe. Używa znaku ZŻAK. Sądem rejestrowym dla Zarządu Głównego jest Sąd Rejestrowy dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie, XI Wydział Gospodarczy, Krajowego Rejestru Sądowego ul. Przy Rondzie 7, 31-547 Kraków. Terenem działalności Związku jest Rzeczpospolita Polska, a siedzibą miasto Kraków.
Celem Związku jest tworzenie i zacieśnianie więzi między rozproszonymi po kraju i zagranicy żołnierzami Armii Krajowej oraz ich rodzinami. Rozwijanie współpracy z organizacjami zrzeszającymi byłych uczestników walczących w czasie II wojny światowej przeciwko Niemcom hitlerowskim, a także ich sojusznikom oraz okresu okupacji sowieckiej do 1956r.
Związek realizuje swoje cele poprzez:
1. zjazdy koleżeńskie
2. dyskusje, seminaria i konferencje naukowe dotyczące działalności Armii Krajowej,
3. koleżeńską pomoc dla byłych żołnierzy Armii Krajowej i ich rodzin,
4. publikacje z zakresu działania Armii Krajowej, organizacji niepodległościowych na tle bieżącej sytuacji w kraju.
Działalność Związku opiera się na pracy społecznej ogółu członków.
Naczelnymi Władzami Związku są:
a) Ogólnokrajowy Zjazd Delegatów
b) Zarząd Główny
c) Główna Komisja Rewizyjna
d) Główny Sąd Koleżeński
Reprezentacja Związku
Umowy, zobowiązania o charakterze majątkowym, pełnomocnictwa oraz oświadczenia w innych sprawach i inne akty prawne podpisują w imieniu Zarządu Głównego jego przewodniczący lub zastępca oraz sekretarz, bądź skarbnik.
Związek wydaje czasopismo „BIULETYN AK”.
Zarząd Główny ZŻAK:
Przewodnicząca Zarządu Głównego
Małgorzata Wyrwińska-Cieślak
Przewodnicząca Zarządu Oddziału w Krakowie,
tel. 509 403 722
info@mcwed.pl
Zastępca Przewodniczącego ZG
Jerzy Zybert
Przewodniczący Zarządu Oddziału w Warszawie,
tel. (22) 115 55 07, kom. 505 120 342
Zastępca Przewodniczącego ZG
Zbigniew Obtułowicz
Przewodniczący Zarządu Oddziału w Nowym Sączu
tel. (18) 442-20-43
Sekretarz Generalny ZG
Henryk Środa
Skarbnik ZG
Jan Jarosz
Członkowie ZG:
Władysław Starczewski
Przewodniczący Zarządu Oddziału w Zielonej Górze
tel. 695-726-942
Helena Wesołowska
Przewodnicząca Zarządu Oddziału w Andrychowie
tel. (33) 875-30-73
Antonina Olszak
Przewodnicząca Zarządu Oddziału w Lublinie
tel. (81) 517-20-64
Marian Kawiak
Jerzy Basiaga
Julian Król
Z historii Związku.
Po przegranych bitwach i upadku Rzeczypospolitej Polskiej we wrześniu 1939 r ,, żołnierze powracający do swoich domów zaczęli gromadzić się i tworzyć tajne organizacje skierowane przeciwko okupantom, najpierw Niemcom hitlerowskim i później Sowietom. W listopadzie 1939 r. gen. Władysław Sikorski powołał nową organizację Związek Walki Zbrojnej ZWZ, który miał być organizacją ogólnonarodową i ponadpartyjną, podporządkowaną rządowi emigracyjnemu. W miarę rozwoju sytuacji, rozkazem Wodza Naczelnego gen. broni Władysława Sikorskiego z dnia 14 lutego 1942 r. Związek Walki Zbrojnej został przemianowany na Armię Krajową, której liczebność latem 1944 r. wynosiła około 380 tys. osób. W związku z niekorzystną sytuacją geopolityczną jaka ukształtowała się po II wojnie światowej i w obliczu niebezpieczeństwa związanego ze znajdowaniem się Armii Krajowej w strefie działania Armii Czerwonej (liczne aresztowania, obozy i mord członków AK), gen. Leopold Okulicki, ostatni komendant główny Armii Krajowej rozkazem z dnia 19 stycznia 1945 r. oficjalnie rozwiązał Armię Krajową. Część żołnierzy jednak kontynuowała swoją działalność uzyskania pełnej niepodległości, początkowo w konspiracji do 1956 r. i później nielegalnie do 1989 r., tj do „Okrągłego Stołu”.
Zmiany w dotychczasowej polityce Rządu spowodowane niezadowoleniem i ruchami społecznymi przyczyniły się do tego, że 15 kwietnia 1989 r. w lokalu przy ul. Królowej Jadwigi w Krakowie, zebrała się 300 osobowa grupa spośród rozproszonych po kraju żołnierzy Armii Krajowej i założyła Związek Żołnierzy Armii Krajowej. 25 lipca 1989 r. Związek Żołnierzy Armii Krajowej został zarejestrowany w Sądzie Wojewódzkim w Krakowie pod numerem 109. W dniach 14-15 marca na Zjeździe w Warszawie doszło do scalenia ZŻAK ze Stowarzyszeniem Żołnierzy AK pod nazwą „Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej”. Grupa krakowska żołnierzy nie przystąpiła do tego Związku ze względu na różnice statutowe i sprawy personalne. Weszła natomiast w skład Ogólnokrajowego Związku Żołnierzy AK. W wyniku starań grupy krakowskiej, na ogólnokrajowym zjeździe w lutym 1992 r. reaktywowano Związek Żołnierzy Armii Krajowej. Wybrano władze: 9 osobowy Zarząd Główny, którego przewodniczącym został mjr mgr Ludwik Kubik. Na Sekretarza Generalnego wybrano por. dr Zbigniewa Bojdę, a na Skarbnika mgr Zofię Leszczyńską. Członkami Zarządu zostali:Tadeusz Grela, Kazimierz Kościelny i Zbigniew Obtułowicz. Przewodniczącym 3 osobowej Głównej Komisji Rewizyjnej został Stanisław Gargasz i Przewodniczącym 3 osobowego Głównego Sądu Koleżeńskiego Julian Rudak. Kolejni przewodniczący Zarządu Głównego to: od 2004 r. mjr dr Franciszek Hapek, od 2006 r. mgr inż. Andrzej Pakosz i od 2015 r. mjr mgr Alicja Samborska.
Władzami Związku są:
– Ogólnokrajowy Zjazd członków, a w przypadku przekroczenia 300 członków, Zjazd
Delegatów,
– Zarząd Główny,
– Główna Komisja Rewizyjna,
– Główny Sąd Koleżeński
Celem statutowym Związku jest: tworzenie i zacieśnianie koleżeńskiej więzi pomiędzy rozproszonymi po kraju i zagranicy żołnierzami Armii Krajowej oraz ich rodzinami. Rozwijanie Współpracy z organizacjami zrzeszającymi byłych uczestników walczących w czasie II wojny światowej przeciwko Niemcom hitlerowskim, a także ich sojusznikom oraz okresu okupacji sowieckiej do 1956 r. Cele realizowane są poprzez: zjazdy koleżeńskie, dyskusje, seminaria, konferencje naukowe dotyczące działalności Armii Krajowej, koleżeńską pomoc dla byłych żołnierzy Armii Krajowej i ich rodzin, publikacje z zakresu działania Armii Krajowej i organizacji niepodległościowych na tle bieżącej sytuacji w kraju.
Związek posiada Zarząd Główny w Krakowie i 6 Oddziałów Terenowych: w Andrychowie, Krakowie, Lublinie, Nowym Sączu, Warszawie i Zielonej Górze. W czasie najwyższego rozkwitu posiadał ich około 47. Oddziały Terenowe posiadają własne sztandary. W 2019 roku Związek obchodził Jubileusz 30-lecia swojej działalności. Zarząd Główny wydaje okolicznościowy „BIULETYN AK”.
WYDARZENIA
Epitafium kpt. Stefana Kuliga
Kpt. Stefan Kulig – jeden z niezłomnych walczących o wolność i niepodległość Polski, żołnierz Armii Krajowej, Członek Głównej Komisji Rewizyjnej Związku Żołnierzy Armii Krajowej urodził się 20 czerwca 1926 r. w Obłazach Ryterskich w powiecie Nowy Sącz. Zmarł 28 lutego 2022 r. i jest pochowany na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Rejtana w Nowym Sączu.
Działalność konspiracyjna i niepodległościowa kpt. Stefana Kuliga przypada na okres dwóch okupacji: niemieckiej i sowieckiej, od października 1939 r. do aresztowania przez Urząd Bezpieczeństwa w Nowym Sączu w sierpniu 1948 r. Wolność odzyskał po opuszczeniu szpitala 12 lutego 1952 r., w którym przebywał wskutek wypadku przy pracy w kamieniołomach w Ośrodku Pracy Więźniów w Strzelcach Opolskich.
Stefan Kulig już jako 13-to letni uczeń szkoły powszechnej oraz członek Związku Harcerstwa Polskiego w październiku 1938 r. wstąpił do tajnej organizacji Związku Walki Zbrojnej i otrzymał pseudonim „Gorol”. Początkowo przeprowadzał uciekinierów na Słowację a od 1940 r. zajmował się kolportażem prasy konspiracyjnej i zbieraniem informacji o niemieckich transportach kolejowych. Zebrane informacje przekazywał dowództwu ZWZ i Komendzie Rejonowej B. Ch.
W Boże Narodzenie 1942 r. został aresztowany przez Gestapo i osadzony w więzieniu w Tarnowie. W czasie śledztwa był torturowany. Nie zdradził konspiracji. W styczniu 1942 r. w kolumnie 1 477 więźniów został przetransportowany do KL. Birkenau i otrzymał nr więźnia 95664. Wiosną 1943 r. został zakażony przez lekarzy niemieckich tyfusem plamistym w celach eksperymentalnych medycznych i leczony nieznanymi mu lekami. Jesienią 1944 r. został przetransportowany wraz innymi więźniami do Oranienburga i osadzony w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen. Pod koniec 1944 r. został przewieziony do miejscowości Barth koło miasta Rostock gdzie pracował w zakładach samolotowych „Heinkiel”. W kwietniu 1945 r. został przewieziony do obozu koncentracyjnego w Ravensbruck i otrzymał nr obozowy 11998. Po miesiącu pobytu obozie został ewakuowany wraz innymi więźniami i 3 maja odbity przez Armię Czerwoną.
Po powrocie z Niemiec rozpoczął drugi etap konspiracji, tym razem pod okupacją sowiecką. Był podejrzany dla Urzędu Bezpieczeństwa w Nowym Sączu za nieujawnienie działalności w AK z okresu okupacji niemieckiej. Do konspiracyjnej Polskiej Organizacji Niepodległościowej został zaprzysiężony przez ks. Władysława Gurgacza ps. „Sem” i Stanisława Szajnę ps. „Orzeł”. Przyjął ps. „Wicher”.
13 maja 1946 r. został aresztowany i w czasie śledztwa torturowany. Po powrocie do domu, w sierpniu 1948 r. został ponownie aresztowany przez UB w Nowym Sączu, poddany torturom i 19 listopada z uszkodzonymi wątrobą, nerkami i wybitymi 4-ma zębami został przewieziony do więzienia Montelupich w Krakowie. Z wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie z dnia 23.12. 1948 r. skazującego p. Stefana na 5 lat wiezienia,12 lutego 1949 r. został przewieziony do więzienia w Rawiczu, w którym wyczerpany ciężką pracą zachorował na żółtaczkę. 28 września 1950 r. został przewieziony do Karnego Obozu Pracy w Potulicach do pacy w warsztatach. Stąd z powodu silnego bólu wątroby został przewieziony do Szpitala Wojskowego w Grudziądzu i później do Centralnego Więzienia w Strzelcach Opolskich. W lutym 1952 r. uległ wypadkowi w pracy w kamieniołomach. Szpital opuścił i odzyskał wolność 12 lutego 1952 roku. Oczekiwany przez Kapitana od 1946 roku upadek agresora rosyjskiego rozpoczął się w lutym bieżącego roku, jeszcze w ostatnich dniach Jego życia.
Kpt. Stefan Kulig był członkiem i działaczem nowosądeckiego Oddziału Związku Żołnierzy Armii Krajowej. W Zarządzie Głównym pełnił funkcję członka Głównej Komisji Rewizyjnej Związku. Za działalność patriotyczną i związkową został wielokrotnie odznaczony w tym: Krzyżem Oświęcimskim z dnia 18.03.1987 r., Krzyżem Armii Krajowej z dnia 11.04 1995 r., Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski z dnia 14.09.1977 r.
W dniu 2 marca pożegnaliśmy kpt . Stefana Kuliga żołnierza Armii Krajowej, Przyjaciela i Kolegę, dziękując Mu za Jego patriotyzm, poświęcenie, odwagę w walce z okupantami oraz za trud i pracę związkową.
Cześć Jego pamięci !
Zarząd Główny ZŻAK
Epitafium mjr. Zbigniewa Obtułowicza
Z wielkim żalem i smutkiem pożegnaliśmy w dniu 30.12.2021 r. mjr-a Zbigniewa Karola Obtułowicza ps. „Sarat”, wieloletniego Przewodniczącego Oddziału Terenowego w Nowym Sączu Związku Żołnierzy Armii Krajowej, wieloletniego Członka i Wiceprezesa Zarządu Głównego Związku.
Zbigniew Karol Obtułowicz urodził się 2 stycznia 1929 r. w Nowym Sączu. Tam ukończył szkołę powszechną w 1943 r. oraz 4-letnie gimnazjum i liceum handlowe.
Działalność konspiracyjną rozpoczął w 1948 roku w Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej. Został do niej wprowadzony przez starszego kolegę Mietka Rembiarza ps. „Orlik”. Otrzymał zadanie zorganizowania siatki do spraw propagandowych i badania sytuacji politycznej przed zbliżającym się zjednoczeniem PPR z PPS. Wskutek dekonspiracji został aresztowany w sierpniu 1948 r. i osadzony w więzieniu przy ul. Czarnieckiego w Nowym Sączu, byłym więzieniu gestapo z czasów okupacji niemieckiej. Po przeprowadzonym śledztwie otrzymał wyrok i rozpoczął 6-cio letnią wędrówkę do peerelowskich więzień i obozu pracy, poczynając od więzienia Montelupich w Krakowie poprzez 4-ro letnie więzienie we Wronkach koło Poznania i dalej więzienie w Potulicach oraz 2-letniego pobytu w Kopalni Milowice w Sosnowcu. Na wolność wyszedł mając 25 lat w tym, 6 lat głodu, upokorzenia i cierpienia.
Do pracy związkowej zaangażował się od 1948 roku. Był współorganizatorem Oddziału Terenowego w Nowym Sączu i Zarządu Głównego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Krakowie. W Oddziale pełnił funkcję Przewodniczącego Komisji Weryfikacyjnej, Rewizyjnej i Skarbnika. Od 2005 r. był Przewodniczącym Oddziału Terenowego w Nowym Sączu. Organizował wyjazdy byłych więźniów okresu stalinowskiego na zjazdy we Wronkach i Rawiczu. Działał na rzecz odnowy grobów i pomników pamięci narodowej. Był inicjatorem i organizatorem budowy obelisku na Hali Łabowskiej oraz od 1999 r. corocznych uroczystości w każdą pierwszą sobotę września dla upamiętnienia stracenia ks. Władysława Gurgacza i poległych partyzantów.
Za działalność patriotyczną i związkową został wielokrotnie odznaczony w tym: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem AK, Medalem Pro Memoria, Medalem Pro Patria.
W dniu 30 grudnia pożegnaliśmy na Cmentarzu w Nowym Sączu Majora Zbigniewa Obtułowicza, Przyjaciela i Kolegę dziękując mu za Jego patriotyzm, odwagę i nieugiętą postawę wobec władzy narzuconej przez sowieckiego okupanta, za trud i współpracę związkową.
Przewodnicząca Zarządu Głównego Alicja Samborska
Jubileusz 30-lecia działalności Związku Żołnierzy Armii Krajowej
25 września 2019 roku Związek Żołnierzy Armii Krajowej obchodził Jubileusz 30-lecia swojej działalności. Uroczystości odbyły pod Patronatem Honorowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy. Skład Komitetu Honorowego stanowili: p. Mariusz Błaszczak Minister Obrony Narodowej, p. Jan Józef Kasprzyk Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, p. Piotr Ćwik Wojewoda Małopolski, p. Witold Kozłowski Marszałek Województwa Małopolskiego, p. Jacek Majchrowski Prezydent Królewskiego Stołecznego Miasta Krakowa, p. Marek Lasota Dyrektor Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa „Nila”.
W uroczystości wzięli udział zaproszeni goście i członkowie Związku wraz z osobami towarzyszącymi. Z tej okazji został wydany okolicznościowy „BIULETYN ARMII KRAJOWEJ WYDANIE JUBILEUSZOWE, Związek Żołnierzy Armii Krajowej 1989 – 2019”, przedstawiający oprócz działalności Związku, sylwetki i konspiracyjną działalność niektórych z jeszcze żyjących żołnierzy AK. Wśród tych osób: Józefa Kozaczki, Stefana Kuliga, Zbigniewa Obtułowicza, Józefa Stojki i Henryka Środy. Z okazji Jubileuszu zostały wykonane i wręczone członkom Związku okolicznościowe Honorowe Odznaki Związku i dyplomy gratulacyjne. Główne uroczystości odbyły się w lokalu Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa „Nila” w Krakowie, przy ul. Wita Stwosza 12.
Odznaka honorowa ZŻAK
Mjr Józef Kozaczka, kombatant, żołnierz W. P., ZWZ i AK w 100 letnią rocznicę urodzin
Mjr Józef Kozaczka urodził się 24 lutego 1921 r. w Ćwikowie w woj. krakowskim. W 1938 r. zdał maturę i po ukończeniu 18 lat wstąpił do szkoły podoficerskiej w4. Pułku piechoty Kielce. W 1939 r. jako ochotnik wstąpił do zasadniczej służby wojskowej. Brał udział w kampanii wrześniowej. Został ranny w głowę przy obronie sforsowania Sanu pod Radymnem. 19 września 1939 r. został rozbrojony w okolicach Tarnopola przez wkraczające na tereny polskie wojska sowieckie. Wracając do domu wraz innymi rozbrojonymi żołnierzami w okolicach Jarosławia natknęli się na wycofujące się wojska niemieckie. Aresztowani zostali przetransportowani do jenieckiego obozu w krakowskich Bronowicach. Pan Józef z powodu niegojących ran odniesionych w czasie walki został zwolniony z obozu i wrócił do domu.
W maju 1940 r. Pan Józef wstąpił do ZWZ i później do AK pod ps. „Mały” w Oddziale „Danuta” , 16 pułku piechoty Armii Krajowej, pod dowództwem mjr. Stanisława Marka ps. „Jagoda”. Był łącznikiem na terenie: Dąbrowa Tarnowska – Tarnów – Kraków. Przewoził meldunki, amunicję i broń. Brał udział: w napadach na transporty niemieckie, przy zrzutach broni, w zabezpieczeniu wysyłki przejętego pocisku V 2 i w dystrybucji broni i amunicji z magazynu znajdującego się na terenie rodzinnego gospodarstwa. Po wojnie dalej był w konspiracji. W 1945 został aresztowany przez NKWD i UB . W czasie konwoju w Tarnowie zbiegł pod ostrzałem z sowieckiego samochodu. Dalej ukrywał się we Wrocławiu. Ujawnił się po ogłoszeniu amnestii z dnia 22 lutego 1947 r. w dniu 28 marca 1947 r.
Za działalność patriotyczną i wojskową został wielokrotnie odznaczony w tym : Medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939” z dnia 26 marca 1986 r., Krzyżem Armii Krajowej z dnia 16 marca 1976 r., a w dniu 19 kwietnia 2021 został mianowany na stopień wojskowy Majora.
Zdjęcie: wręczenie decyzji Ministra Obrony Narodowej Mariusza Błaszczaka o mianowaniu Józefa Kozaczki na stopień wojskowy Majora.
Pogrzeb szczątków żołnierza Armii Krajowej kpt. Władysława Stypuły ps. „Bartek” w dniu 23 lipca 2021 r, w Wadowicach
Wojciech Stanisław Stypuła urodził się 28 listopada 1904 r. w Wadowicach. Ojciec Wojciecha Józef był nauczycielem i przedsiębiorcą. Matka Julia ze Świerczewskich była córką powstańca styczniowego i wnuczką Bartłomieja Świerczewskiego powstańca listopadowego. Ppor. Wojciech Stypuła „Bartek”, harcerz, poeta, żeglarz, dziennikarz, później partyzant i członek Komendy Głównej AK, był oficerem Biura Informacji i Propagandy do wykonywania zadań specjalnych zleconych przez dowódcę IV batalionu 77 pp, ppor. Czesława Zajączkowskiego „Ragnera” i kolejnych dowódców. Zginął nad rzeką Wisieńcza na Litwie, trafiony strzałem w serce oddanego przez członka patrolu sowieckiego w pierścieniu sowieckiej obławy. W wyniku poszukiwań IPN, grób „Bartka” odnaleziono dopiero 22 lipca 2017 r. na Długiej Wyspie na Litwie.
Odsłonięcia Pomnika Pala Teleckiego dwukrotnego Premiera Węgier,
wielkiego przyjaciela Polski
Pal Janos Ede Telecki de Szek urodził się 1 listopada 19879 r. w Budapeszcie i tam zmarł 3 kwietnia 1941 r. Hrabia Pal Telecki był dwukrotnym Premierem Węgier i wielkim przyjacielem Polski. W czasie swoich rządów dwukrotnie zasłużył się Polsce:
– w wojnie polsko-bolszewickiej, za sprawą Pala Teleckiego Wojsko Polskie otrzymało od Rządu Węgier transporty z amunicją i wyposażeniem wojskowym, które przyczyniły się do zwycięstwa Wojska Polskiego nad Armią Czerwoną w bitwie pod Warszawą w 1920 roku,
– w 1939 roku gdy sprawował urząd Premiera, odmówił On Hitlerowi udziału zbrojnego w agresji na Polskę. Po ataku Niemców i Sowietów na Polskę, za sprawą Premiera Pala Teleckiego Węgry otworzyły granicę dla żołnierzy Wojska Polskiego umożliwiając im przedostanie się na zachód do tworzącej się armii polskiej, a uchodźcom cywilnym udzielił niezbędnego wsparcia na przeżycie. Za okazaną przyjaźń i pomoc udzieloną Polsce, w 2021r. hr. Pal Telecki został pośmiertnie odznaczony KRZYŻEM KOMANDORSKIM Z GWIAZDĄ ORDERU ZASŁUGI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ.
Uroczystość odsłonięcia pomnika, w której brali udział zaproszeni przedstawiciele Zarządu Głównego ZŻAK, odbyła się w Bibliotece Narodowej w Krakowie przy ul. Rajskiej, w dniu 14 sierpnia 2021 r.
