Utworzenie dywizji SS „Galizien”

28 kwietnia 1943 r. utworzona została 14. Ochotnicza Dywizja SS „Galizien”. W szeregach tej niemieckiej formacji służyli ukraińscy mieszkańcy Galicji. Ze strony III Rzeszy inicjatorem jej uformowania był Otto von Wächter. W jej utworzenie zaangażowała się także ukraińskie organizacje m.in. organizacja OUN- M (tzw. melnykowcy).

Ta nowopowstała dywizja była potrzebna III Rzeszy do uzupełnienia strat wojennych. Część Ukraińców uważała jednak, że był to pierwszy krok do utworzenia niepodległego państwa. Do jednostki zgłosiło się ok. 80 tys. ochotników, z których przeszkolono kilkanaście tysięcy. Początkowo utworzyli oni kilka pułków policji SS. Na front dywizję skierowano w 1944 r. i zaangażowano do walki z oddziałami partyzanckimi. W lutym tego roku członkowie SS-Galizien, przebywający na Wołyniu, weszli w skład ekspedycji, która podpaliła miejscowość Huta Pieniacka. Zamordowano wówczas kilkuset jej mieszkańców. W lecie 1944 r. dywizja stacjonowała w okolicach Brodów, została jednak rozbita przez Armię Czerwoną (zginęło wówczas kilka tysięcy jej członków). Po odtworzeniu formacji jej żołnierze wzięli udział w zwalczaniu powstania na Słowacji, a następnie stanęli do boju z partyzantami Josipa Broz Tity. Wiosną 1945 r. w okolicach Grazu walczyli natomiast z siłami sowieckimi.

W międzyczasie utworzona została Ukraińska Armia Narodowa, którą dowodził gen. Pawło Szandruk. To z jego inicjatywy dywizja SS-Galizien przemianowana została w 1.Ukrańską Dywizję UNA, po czym jej członkowie opuścili linię frontu i 7 maja 1945 r. skapitulowali przed Brytyjczykami i Amerykanami. Dzięki wsparciu gen. Władysława Andersa, do którego z prośbą zwrócił się gen. Pawło Szandruk (służył kiedyś w WP), wielu ukraińskich żołnierzy uniknęło sowieckiej niewoli. Brytyjczycy, pomimo sowieckich nacisków, odmówili im bowiem wydania członków dywizji.

 

fot. Ochotnicy wstępujący do dywizji SS „Galizien” na ulicach Sanoka, 1943, źródło: domena publiczna