Urodził się Wincenty Witos

Urodził się pod Tarnowem w Wierzchosławicach. Związany był ze Stronnictwem Ludowym (od 1903 r. Polskim Stronnictwem Ludowym). Jeszcze przed wybuchem Wielkiej Wojny założył partię PSL „Piast”, której był wieloletnim przywódcą. W 1908 r. został wójtem wsi, a następnie został posłem na Sejm Galicyjski. Był również wybierany do Sejmu Krajowego.

Po wybuchu Wielkiej Wojny, Wincenty Witos wszedł w skład Naczelnego Komitetu Narodowego – politycznej struktury powstałej w Krakowie, mającej na celu pełnienie obowiązków władzy cywilnej i wojskowej na terenie Galicji. Witos został wiceprezesem NKN i z tej pozycji początkowo wspierał rozwój Legionów Polskich, aczkolwiek z czasem związał się ze środowiskiem, któremu bliższa była współpraca z mocarstwami zachodnimi, a nie centralnymi. Pod koniec wojny został członkiem Ligi Narodowej, będącej ośrodkiem decyzyjnym ruchu narodowego.

Pod koniec października powstała w Krakowie Polska Komisja Likwidacyjna Galicji i Śląska Cieszyńskiego, której przewodniczącym został właśnie Witos. Po odzyskaniu Niepodległości, Witos pozostał na arenie politycznej. W 1919 r. trafił do parlamentu z ramienia PSL „Piast”. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej stanął z kolei na czele Rządu Ocalenia Narodowego. W 1921 r. próbował zrezygnować ze stanowiska, jednak jego dymisji nie przyjął Józef Piłsudski – Naczelnik Państwa.

Wincenty Witos kandydował w kolejnych wyborach parlamentarnych w 1922 r., w których otrzymał mandat poselski. Kilka miesięcy później, w maju 1923 r., został premierem popieranym przez koalicję tzw. Chjeno-Piasta (Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” i Chrześcijański Związek Jedności Narodowej). Niebawem jednak zrezygnował z tej funkcji. Ponownie objął urząd Prezesa Rady Ministrów 4 dni przed zamachem stanu Józefa Piłsudskiego w maju 1926 r.

W czerwcu 1930 r. wziął udział w Kongresie Centrolewu w Krakowie, wypowiadając się krytycznie wobec rządów Sanacji. Niedługo potem został aresztowany i przewieziony do więzienia w Brześciu. Wyszedł na wolność w listopadzie tego samego roku, gdy ponownie otrzymał mandat poselski. Rok później wraz z innymi politykami Centrolewu został postawiony przed sądem w tzw. „procesie brzeskim”. Sanacja postawiła Witosowi zarzuty organizacji zamachu stanu, za co został skazany na 1,5 roku więzienia. Wincenty Witos wyjechał do Czechosłowacji na polityczną emigrację. W 1936 r. wraz z generałami Sikorskim i J. Hallerem spotkał się u Ignacego Paderewskiego w Morges, gdzie próbowano zjednoczyć opozycję przeciw autorytarnym władzom Sanacji.

Po wybuchu II wojny światowej, Wincenty Witos został przez Niemców aresztowany pod Rzeszowem, a następnie był przez nich rozpytywany w celu powołania kolaboracyjnego rządu. Gdy odmówił, przetrzymywano go w więzieniach w Tarnowie, Krakowie, Berlinie i Poczdamie. Ze względu na zły stan zdrowia pozostał w areszcie domowym w Wierzchosławicach pod nadzorem Niemców. Odmawiał zarówno jakichkolwiek manifestacji antysowieckich w trackie wojny, jak i współpracy z komunistami po jej zakończeniu. Zmarł 31 października 1945 r. w Krakowie. Pochowany został na cmentarzu w Wierzchosławicach.

Na zdjęciu Wincenty Witos (w środku) podczas procesu brzeskiego (źródło NAC).