Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”

01.03.1951 r.

W więzieniu mokotowskim władze komunistyczne wykonały wyroki śmierci na przywódcach IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Od 2011 roku w rocznicę zbrodni obchodzony jest w Polsce Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.

Dla wielu polskich żołnierzy walka nie zakończyła się wraz z kapitulacją III Rzeszy. Nie mogli oni pogodzić się z nową polityczną rzeczywistością i nadal prowadzili konspiracyjną działalność w podziemiu antykomunistycznym. Organizacją, która miała kontynuować misję AK było utworzone 2 września 1945 r., Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (WiN).

1 marca 1951 r . w więzieniu mokotowskim w Warszawie straceni zostali przywódcy IV Zarządu WiN: prezes Łukasz Ciepliński (skazany na 5- krotną karę śmierci) oraz  jego współpracownicy: Józef Batory, Franciszek Błażej, Karol Chmiel, Mieczysław Kawalec, Adam Lazarowicz oraz Józef Rzepka. Skazanych pozbawiono życia strzałami w tył głowy, które padły pomiędzy godz. 20.00 a 20.45. Wszyscy straceni zostali pochowani bezimiennie w zbiorowych mogiłach.

Wspomniana egzekucja była rezultatem głośnego, pokazowego procesu, który odbył się w październiku 1950 roku. Był on poprzedzony brutalnym śledztwem, w trakcie którego m.in. ppłk. Łukasza Cieplińskiego wielokrotnie przenoszono do celi pobitego do nieprzytomności, a Adamowi Lazarowiczowi powybijano zęby. Proces rozpoczął się 5 października 1950 r. przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie, przewodniczącym składu sędziowskiego był płk Aleksander Warecki. W jego trakcie ppłk Łukasz Ciepliński zeznał: Nie zostały mi dane do wglądu akta sprawy. Nie znam ich zupełnie. Protokoły podpisywałem pod przemocą fizyczną, treści większości nie pamiętam, byłem nieprzytomny. Proces miał jednak charakter propagandowy. Na łamach „Trybuny Ludu” można było przeczytać o zwykłej szajce szpiegów i morderców, którzy działali na rzecz imperialistów, a przede wszystkim na rzecz amerykańskich podżegaczy wojennych. Proces zakończył się 14 października 1950 r. Oprócz wspomnianych wyroków skazujących na śmierć, zasądzono także kary więzienia dla Janiny Czarneckiej, Ludwika Kubika i Zofii Michałowskiej.

Wraz z likwidacją IV Zarządu WiN zaczęła wygasać działalność całej organizacji, bowiem jej kolejny prezes okazał się być komunistycznym agentem.

fot. Plansza z wystawy pn. „Historie Wyklęte” w Muzeum AK.