ppłk Stanisław Kasznica skazany na śmierć

02.03.1948 r.

Po zakończeniu II wojny światowej wiele osób kontynuowało swoją działalność w podziemiu, tym razem antykomunistycznym. Jedną z organizacji zaangażowanych w walkę z reżimem komunistycznym były Narodowe Siły Zbrojne (NSZ). 2 marca 1948 roku Sąd Rejonowy w Warszawie pod przewodnictwem ppłk. Alfreda Janowskiego skazał na karę śmierci ppłk. Stanisława Kasznicę, ostatniego komendanta NSZ oraz kpt. Lecha Neymana, oficera KG NSZ.

Stanisław Józef Bronisław Kasznica urodził się 25 lipca 1908 r. we Lwowie. W 1918 roku rodzina Kaszniców przeniosła się do Warszawy, a 2 lata później do Poznania. Tam w 1927 r. zdał maturę, a w 1933r. na miejscowym Uniwersytecie ukończył studia prawnicze. W czasie studiów rozpoczął służbę wojskową i ukończył m.in. Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii. Po uzyskaniu stopnia magistra, rozpoczął pracę w zawodzie (zdał egzamin adwokacki). W tym czasie zainaugurował także aktywność polityczną w Obozie Wielkiej Polski, a od 1934 r. w Obozie Narodowo-Radykalnym.

W 1939 r. został zmobilizowany i w szeregach 7 Dywizjonu Artylerii Konnej był uczestnikiem bitwy nad Bzurą oraz obrony Warszawy. Za swoją postawę na froncie odznaczony został Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. 13 grudnia 1939 r. wziął ślub z Reginą Niedźwiałowską. W 1940 r. na świat przyszła ich córka, Zofia. Po zakończeniu walk, rozpoczął działalność konspiracyjną. Był jednym ze współzałożycieli Związku Jaszczurzego, udzielał się także w NSZ. Odpowiadał m.in. za łączność. Od jesieni 1943 r. był członkiem Tymczasowej Narodowej Rady Politycznej. Wziął udział w powstaniu warszawskim. Kilka dni po jego wybuchu udał się do Częstochowy. W 1944 r. odznaczony Srebrnym Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego z Mieczami oraz Krzyżem Walecznych. W 1944 r. działał w strukturach I KG NSZ (niescalonego z AK) , a zwieńczeniem jego aktywności było objęcie stanowiska jej szefa.

Tam we wrześniu 1944 r. mianowany został komendantem Okręgu Częstochowa NSZ. Przez kolejne miesiące piastował w organizacji różne funkcje. Stanął m.in. na czele okręgu poznańskiego. W sierpniu 1945 roku zaczął pełnić funkcję p.o. Komendanta Głównego NSZ. Stanowisko piastował do lutego 1947r., do momentu aresztowania przez UB. Po brutalnym śledztwie, 2 marca skazany został na czterokrotną karę śmierci. Wyrok przez rozstrzelanie wykonany został 12 maja 1948 r. w warszawskim więzieniu przy ul. Rakowieckiej. Ciało, ubrane w mundur Wehrmachtu, pochowane zostało w nieznanym miejscu. Szczątki Stanisława Kasznicy odnalezione zostały w 2012 roku na kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.

Pamiątki po Stanisławie Kasznicy znajdują w Muzeum AK. Wśród nich m.in. korespondencja z córką Zofią, której fragmenty zamieszczamy poniżej.

fot. Stanisław Kasznica, źródło: domena publiczna.