fbpx
Urodził się Kazimierz Bartel

Urodził się Kazimierz Bartel


W 1882 roku we Lwowie na świat przyszedł Kazimierz Bartel, trzykrotny premier RP, matematyk, profesor Politechniki Lwowskiej.

W 1891r. rozpoczął edukację w Gimnazjum Klasycznym w Stryju. Jednak w szkole sprawiał problemy i ojciec zabrał go ze szkoły do warsztatu ślusarskiego. To zajęcie przypadło mu do gustu i zdecydował się kontynuować edukację we lwowskiej Państwowej Szkole Przemysłowej. Po uzyskaniu uprawnień do wykonywania zawodu ślusarza postanowił nadal się kształcić. W 1901 r. zdał maturę i rozpoczął studia na Politechnice Lwowskiej na wydziale mechaniki. Tam zaangażował się w działalność społeczną w tzw. „Bratniaku”. Był także wyróżniającym się studentem, szczególnie z zakresu geometrii wykreślnej. Po ukończeniu w 1907 r. studiów, kontynuował karierę naukową. Otrzymał tytuł doktora nauk technicznych, niedługo potem został profesorem geometrii wykreślnej Szkoły Politechnicznej we Lwowie, gdzie pracował jako wykładowca. Był bardzo wymagający i wielu studentom zasugerował, by zaczęli studiować weterynarię (co ciekawe, studenci weterynarii wyzwali go za to na pojedynek, do którego jednak nie doszło). W 1917r. uzyskał tytuł profesora zwyczajnego.

Jego dalszą aktywność zawodową przerwał wybuch I wojny światowej, Kazimierz Bartel powołany został do armii austriacko-węgierskiej. Jednak ze względu na swoje wykształcenie, pełnił służbę w wojskach kolejowych. Starał się o przeniesienie do Legionów, ale Austriacy nie wyrazili na to zgody. W 1918 r. powrócił do Lwowa i już w następnym roku w szeregach Wojska Polskiego, jako organizator i dowódca I Batalionu Kolejowego, wziął udział w wojnie z Ukrainą. Za doskonałe rezultaty pracy został awansowany na stopień majora WP. W październiku 1919 r. skończył służbę wojskową i powrócił na uczelnię. Jednak jego pobyt w tym miejscu nie trwał długo. Przyjął bowiem propozycję otrzymania teki ministra kolei żelaznych w rządzie Leopolda Skulskiego. Tę samą funkcję sprawował w rządach Wincentego Witosa oraz Władysława Grabskiego.

W czasie wojny polsko-bolszewickiej Bartel wszedł w skład Rady Obrony Państwa. Cały czas kontynuował także pracę w ministerstwie, jednak w grudniu 1920r. podał się do dymisji, co było rezultatem konfliktu z Komisją Komunikacyjną. Dwa lata później, uzyskał mandat posła startując z listy Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie”. W Sejmie wybrany został na Przewodniczącego Komisji Komunikacyjnej. W 1925 r. przeszedł z PSL do Partii Pracy. Po zamachu majowym, tymczasowo władzę objął marszałek Maciej Rataj. Powierzył on Kazimierzowi Bartlowi misję utworzenia nowego rządu, a jego pierwszy gabinet powołany został w połowie maja 1926 r. i miał mieć charakter przejściowy, do czasu wyboru nowego prezydenta RP. Nowy premier, po odrzuceniu przez Józefa Piłsudskiego propozycji objęcia stanowiska, zaproponował kandydaturę Ignacego Mościckiego, którego znał z Politechniki Lwowskiej. Ta propozycja została przyjęta i 4 czerwca 1926 r. po jego wyborze na prezydenta, Kazimierz Bartel podał swój rząd do dymisji. Jednak zaledwie 4 dni później po raz kolejny otrzymał misję utworzenia rządu, którego celem miało być m.in. przyczynienie się do zwiększenia uprawnień prezydenta. Rezultatem prac rządu była tzw. nowela sierpniowa, przyjęta przez Sejm 2 sierpnia 1926r. 27 września 1926 r. powołany został trzeci rząd Bartla, który to przetrwał jedynie do końca września 1926r., kiedy to premier podał się do dymisji. Kolejny gabinet utworzony został przez Józefa Piłsudskiego, który powierzył Bartlowi funkcję wicepremiera i ministra wyznań religijnych i oświecenia. Od 20 czerwca 1928 r. do 13 kwietnia 1929 r. po raz czwarty stanął na czele rządu. Po podaniu się do dymisji, na stanowisku zamienił go Kazimierz Świtalski, jednak już w grudniu Kazimierz Bartel powrócił na stanowisko premiera, które piastował do 17 marca 1930 r., kiedy to podał swój rząd do dymisji. Niedługo potem zwrócił swój mandat poselski i wycofał się z życia politycznego. Powrócił wówczas do pracy naukowej na Politechnice Lwowskiej i niedługo potem został jej rektorem. Od 1930 r. był prezesem Polskiego Towarzystwa Matematycznego (przez 2 lata). W 1937 r. został powołany na stanowisko senatora  i funkcję tę pełnił do wybuchu II wojny światowej.

Brał udział w obronie Lwowa przed wojskami niemieckim jako przewodniczący Komitetu Obywatelskiego. Po zajęciu miasta przez Sowietów, otrzymał zgodę na prowadzenie zajęć na miejscowej Politechnice. Jego sytuacja uległa zmianie w chwili zajęcia miasta przez III Rzeszę. Wkrótce miało się okazać, że będzie jedną z ofiar eksterminacji przedstawicieli polskiej inteligencji. Na początku lipca 1941 roku został we Lwowie aresztowany wraz z 23 profesorami Uniwersytetu im. Jana Kazimierza. Niedługo potem, 25 lipca 1941r. został rozstrzelany.

Był odznaczony m.in. orderem Orła Białego oraz Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.