Powstanie czortkowskie

Po zajęciu Podola przez Armię Czerwoną, Polaków spotkały silne represje, które w pierwszej kolejności spadły na inteligencję. NKWD aresztowało nauczycieli, urzędników oraz wojskowych. Następnie do więzień trafili polscy osadnicy. Na murach miasta pojawiły się czerwone plakaty, informujące o „wyzwoleniu zachodniej Ukrainy”.

W nocy z 21 na 22 stycznia 1940 r. doszło w Czortkowie do buntu. Powstaniem kierowali Tadeusz Bańkowski, Henryk Kamiński i Heweliusz Malawski oraz nauczyciel gimnazjalny i harcmistrz Józef Opacki. Akcję zbrojną – atak na sowiecki garnizon w Czortkowie – zaplanowano w rocznicę wybuchu powstania styczniowego.

Powstanie zakończyło się niepowodzeniem. W jego efekcie NKWD, wykorzystując przede wszystkim doniesienia agenturalne, tylko w obwodzie tarnopolskim w dniach 22-23 marca 1940 roku aresztowało 242 osób, natomiast do 25 kwietnia było to już ponad pół tysiąca osób z różnych ugrupowań polskiego podziemia, głównie członków ZWZ.

Na zdjęciu Czortków w okresie międzywojennym (źródło NAC).