Napaść Związku Sowieckiego na Polskę

17 września 1939 roku Armia Czerwona wkroczyła do Polski, łamiąc przy tym polsko-sowiecki pakt o nieagresji.

Po zawarciu paktu Ribbentrop-Mołotow, po stronie sowieckiej rozpoczęły się przygotowania do podjęcia zbrojnej agresji. Polegały one m.in. na uzupełnianiu wybranych jednostek wojskowych na pograniczu z Polską sprzętem oraz rezerwistami. Już 3 września 1939 roku sześć okręgów wojskowych zostało postawionych w stan podwyższonej gotowości bojowej.

Plany napadu na Polskę powiązane były ściśle z momentem kapitulacji Warszawy. 8 września, zgodnie z poleceniem Stalina, sekretarz generalny Komitetu Wykonawczego Międzynarodówki Komunistycznej Georgij Dymitrow opracował dyrektywę Kominternu o niewspieraniu państwa polskiego przez europejskie partie komunistyczne. Trwająca obrona stolicy Polski odwlekała w czasie sowiecką inwazję, co spowodowane było m.in. obawami Moskwy przed możliwością wypowiedzenia jej wojny przez zachodnich Aliantów. Dodatkowo, Armia Czerwona napotkała trudności organizacyjne w zmobilizowaniu swoich żołnierzy przy polskiej granicy. Sowieckie wojska ogłosiły Niemcom swoją gotowość bojową dopiero 14 września. Poszczególne armie miały zająć teren przyznany ZSRR w układzie z Niemcami, przebiegający w przybliżeniu na linii rzek Pisa-Narew-Wisła-San. Atak był o tyle możliwy, że 12 września na konferencji w Abbeville zachodni Alianci zdecydowali o wstrzymaniu działań zbrojnych na froncie zachodnim.

O świcie 17 września wojska sowieckie przekroczyły granicę polską. Polski ambasador w Moskwie, Wacław Grzybowski, otrzymał notę rządu ZSRR, która informowała o utracie ważności traktatów polsko-sowieckich ze względu na to, że państwo polskie i rząd przestały istnieć. Powodem przekroczenia granicy przez Armię Czerwoną miało być wzięcie w opiekę ludności Zachodniej Ukrainy oraz Zachodniej Białorusi. W dniu rozpoczęcia agresji, oddziały sowieckie liczyły ponad 466,5 tysięcy żołnierzy, dysponowały 5500 wozami bojowymi i ponad trzema tysiącami samolotów, a siły te stale wzrastały. Na przełomie września i października tego samego roku było to już blisko 700-750 tys. żołnierzy na polskim terenie. Jednocześnie, przygotowania do wojny wykazały liczne niedostatki armii sowieckiej – brakowało m.in. mundurów, butów czy paliwa, a umiejętności bojowe czerwonoarmistów dalekie były od stanu zadowalającego.

Fot. Rozmowy oficerów Wehrmachtu i Armii Czerwonej w Brześciu we wrześniu 1939 roku, źródło: Bundesarchiv.