Akcja „Wiśnicz”

Więzienie w Nowym Wiśniczu istniało od XVIII w. w miejscu zabudowań klasztoru Karmelitów Bosych. We wrześniu 1939 r. było przez Niemców wykorzystywane jako obóz jeniecki dla Polaków. Następnie pełnił funkcję obozu przejściowego, a następnie więzienia. Po tzw. Zweite Sonderaktion Krakau przetrzymywano w Nowym Wiśniczu dyrektorów krakowskich liceów, prawników, posłów etc.

W 1944 r. miejscowa Armia Krajowa była na tyle silna, że rozpoczęto plany ataku na więzienie. Plany były przygotowane, jednak 24 lipca do lokalnych dowódców dotarły informacje, które całkowicie zaskoczyły ruch oporu. sierż. Adolf Roman ps. Kosa zdobył informacje o planach Niemców do przetransportowania więźniów z Nowego Wiśnicza do KL Auschwitz 27 lipca.
Podjęto decyzję o błyskawicznych przeprowadzeniu akcji.

Plan zakładał wieczorny atak na więzienie. Żołnierzy AK do środka miał wpuścić zaprzyjaźniony strażnik. Niespodziewana zmiana strażnika zadecydowała o opóźnieniu całej akcji. Jednak jej dowódca  – ppor. Józef Wieciech ps. Tamarow postanowił kontynuować działanie. Około godz. 23.30 żołnierze podziemia podstępem dostali się do wnętrza. W wartowni rozbrojono 10 niemieckich strażników. Zaskoczenie było zupełne. Po rozdzieleniu, na dwie grupy szturmowe, akowcy rozpoczęli opanowywanie więzienia. Z cel wypuszczono 128 więźniów. Zdobyto duże ilości broni, w tym karabiny maszynowe, pistolety maszynowe, granaty i amunicję.

fot. Więzienie w Nowym Wiśniczu w okresie II RP.