Rozstrzelanie Eligiusza Niewiadomskiego

31 stycznia 1923 roku na stokach warszawskiej Cytadeli został rozstrzelany Eligiusz Niewiadomski, zabójca pierwszego Prezydenta Rzeczypospolitej Gabriela Narutowicza.

Prezydent RP, w myśl konstytucji marcowej, był wybierany przez Zgromadzenie Narodowe (połączone izby sejmu i senatu). W dniu 9 grudnia 1922 r. na urząd Prezydenta RP wybrano Gabriela Narutowicza. Już w dniu wyborów obóz narodowy rozpoczął protesty (bez przeszkód ze strony policji), kwestionując legalność dokonanej elekcji. Próbowano zmusić Narutowicza do rezygnacji używając chwytliwych, aczkolwiek nieprawdziwych argumentów a jego samego przedstawiając jako „elekta żydowskiego”. W dniu zaprzysiężenia (11 grudnia) prawica zorganizowała wiece i protesty. Warszawskie ulice były świadkami dramatycznych i gorszących scen, gdy bojówki narodowe opanowały tramwaje, wznosiły barykady na trasie przejazdu prezydenta, a także napadały na posłów lewicy idących na zaprzysiężenie.

Rankiem 16 grudnia Gabriel Narutowicz odwiedził arcybiskupa A. Kakowskiego, a następnie udał się na otwarcie wystawy w gmachu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, tam około południa Eligiusz Niewiadomski trzykrotnie strzelił prezydentowi w plecy.

Dwa tygodnie po śmierci prezydenta rozpoczął się proces Niewiadomskiego. Morderca Narutowicza był malarzem, ilustratorem, autorem prac z zakresu historii sztuki. Jako gorący zwolennik ruchu narodowego przyznał się, że dokonał zabójstwa z powodów politycznych, a w trakcie procesu twierdził, że nie poczuwał się do winy. Przyznał też, że pierwotnym celem był J. Piłsudski.

Niewiadomski został skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 31 stycznia.

photo tytułowa: Uroczystość odsłonięcia w Bielsku pomnika Narutowicza (obecnie Bielsko-Biała). własność NAC